Johnny Got His Gun is een anti-oorlogsfilm uit 1971. Veel mensen zal deze titel weinig zeggen, maar toch zijn er een aantal fragmenten behoorlijk bekend bij een groot publiek. Deze zijn namelijk gebruikt in de videoclip van Metallica’s beroemde nummer ‘One’.
Freek Geurds
Filmposter “Johnny got his gun”
De film, genoemd naar het gelijknamige boek, gaat over een jonge Amerikaanse soldaat die een dag voor het einde van de Eerste Wereldoorlog getroffen wordt door een mortier. Wanneer hij weer bij bewustzijn komt merkt hij in eerste instantie niet hoe slecht hij er eigenlijk aan toe is: zijn beide benen en armen heeft hij verloren en zijn totale gezichtsvermogen ook. Hij kan niet meer ruiken, praten, zien noch horen omdat zijn gezicht eraf geblazen is.
Zo heeft hij dan ook lange tijd geen idee hoe hij met de buitenwereld, in dit geval het ziekenhuis waarin hij ligt, kan communiceren. Als enige middel van tijdverdrijf gaat hij dus met zijn gedachten terug naar het leven dat hij had voordat hij naar het front ging en uiteindelijk ook gaat denken waarom hij in vredesnaam deel heeft genomen aan een oorlog waar hij niets mee te maken had. Daarnaast komen er conversaties voor met Jezus Christus en zijn overleden vader.
De film is geregisseerd door de schrijver van het gelijknamige boek, hierdoor weten we dat de film erg veel overeenkomt. De man die de film heeft geregisseerd en het boek heeft geschreven is Dalton Trumbo. Trumbo, zelf nog in de jaren 40 lid geweest van de Communistische Partij van de Verenigde Staten van Amerika (CPUSA), heeft één jaar lang vastgezeten voor ‘onamerikaanse activiteiten’ ten tijde van McCarthy’s heksenjacht op communisten (of alles wat daar een beetje in de buurt kwam). Hij was onderdeel van de ‘Hollywood Ten’, een groep van scenarioschrijvers die geboycot werden in de filmindustrie. Zijn boycot eindigde toen hij gevraagd werd om mee te helpen met de pro-Israel film “Exodus”.
De film en het boek hebben een eigenaardige politieke geschiedenis: Het boek kwam uit kort voor de Duitse inval in Polen in 1939 en werd in series gepubliceerd in ‘The Daily Worker’, de krant van de CPUSA. In eerste instantie was het populair wegens de pacifistische inhoud van het boek, oorlog wordt beschouwd als de meest agressieve kant van imperialisme en zoals bij alle oorlogen, zijn het doorgaans de jongeren in de arbeidersklasse die aan het front mogen vechten. Er is echter een groot verschil tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. In de Eerste Wereldoorlog was er geen ‘goede’ zijde, vrijwel elk land dat deelnam deed dit met oog op nieuwe koloniën of nieuw gebied, de arbeidersklasse van deze landen tegen elkaar opzettend (voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog braken er ook revoluties uit, de Sovjet Unie ontstond mede als gevolg van de oorlog) .
De Tweede Wereldoorlog is voornamelijk de schuld van de fascistische Europese landen, met als grote aanvoerder uiteraard Nazi Duitsland. Dalton Trumbo stemde daarom in, na de inval van de Sovjet-Unie door Nazi-Duitsland in 1941, het boek tijdelijk niet meer uit te geven gedurende de oorlog. In sommige landen werd het boek van Trumbo verboden, net zoals het beroemde boek van Erich Maria Remarque, ‘Van het westelijk front geen nieuws’ (All quiet on the western front). De film werd uitgebracht in 1971, tijdens de Vietnamoorlog en genoot daardoor populariteit bij een gedeelte van de Amerikaanse bevolking, maar het is hoogstwaarschijnlijk wegens de controversiële inhoud, dat de film vandaag de dag weinig bekendheid geniet. Vandaag de dag wordt de oorlogsroman aangeraden op de website van onder andere Michael Moore en de Axis of Justice.
Johnny Got His Gun is een film die je doet nadenken over de gruwelijke gevolgen van oorlog. Naast de dood doet het je nadenken over de vele vergeten mensen die gemutileerd en gehandicapt uit de oorlog komen.De film geeft ook kritiek op het Amerikaanse christelijk conservatisme. De film is te koop bij onder andere Boudisque.nl, maar is ook gratis te zien op Youtube, waar een gebruiker zo vriendelijk is geweest om de film in twaalf delen er op te zetten (het eerste deel, via het ‘related videos’ gedeelte zijn de andere delen te zien).