Tien jaar extreemrechtse gedoogsteun regering Denemarken

‘Overal in Europa gaan de lichten uit’, zei Geert Wilders begin februari voor de rechter, doelend op de ‘kwaadaardige ideologie’ dat de Islam volgens hem is. Een typerend stukje populisme om zijn probleem met de islam uit te vergroten tot megalomane proporties, door de beroemde uitspraak van de Britse minister van buitenlandse zaken, Sir Edward Grey, bij de start van de Eerste Wereldoorlog aan te halen. Wilders en zijn PVV zijn niet de enigen in Europa die zich in het centrum van de macht bevinden. Denemarken kent al tien jaar een minderheidsregering gedoogd door een extreemrechtse anti-immigratiepartij, de Dansk Folkeparti (Deense Volkspartij), afgekort DF. Wij spraken met Nikolaj Kofod van de Deense Communistische Partij over de DF en hoe die te bestrijden, in de hoop ervaringen op te doen voor de bestrijding van het schadelijke extreemrechtse gedachtengoed van de PVV.

Mark Jan Smit

Voor Geert Wilders zelf is de Deense Volkspartij geen onbekende. Sterker nog, de partij en haar leider Pia Kjaersgaard vormen een inspiratiebron voor Wilders en de PVV. Hij is de afgelopen jaren meerdere keren bij zijn Deense geestverwanten op bezoek geweest. En niet zonder reden. Al sinds 2001 geeft de DF de Deense regering gedoogsteun, precies die constructie waarin Wilders zijn partij manoeuvreerde na de verkiezingen van vorig jaar. Een hele handige constructie, beaamt ook Nikolaj Kofod van de Deense Communistische Partij: ‘ze hebben geen regeringsverantwoordelijkheid, ze maken geen vieze handen, als er iets verkeerd gaat, is het de regering die zijn verantwoordelijkheid moet nemen, gaat er iets goed, dan kan de DF met de eer gaan strijken.’

Groeispurt
Tien jaar lang gedoogsteun heeft de DF geen windeieren gelegd. Bij iedere verkiezing werd zij groter. Bij de laatste parlementsverkiezingen in 2007 wist de partij 13,8% van de stemmen te halen. Wat is het voor een partij? Kofod: ‘we zijn terughoudend om de DF fascistisch te noemen. Het is een extreemrechtse nationalistische partij. Ze stamt af van extreemrechtse racistische en nationalistische organisaties in Denemarken, maar ze probeert haar afkomst angstvallig te verbergen voor het grote publiek’.

Net als de PVV voert de DF een anti-immigratieagenda en is de strijd tegen de islam haar belangrijkste agendapunt. Haar ideologie is zwaar religieus en gebaseerd op de leerstellingen van de christelijke sekte ‘Tidehverv’, een fundamentalistische christelijke organisatie. Maar deze banden worden verborgen gehouden voor het publiek achter een maskerade van populistische slogans.

Hoe verhoudt de DF zich tot andere Europese extreemrechtse partijen? Kofod: ‘toen Jörg Haider gekozen werd in het Oostenrijkse parlement, ontving hij een felicitatie van de DF en een verzoek voor een ontmoeting. Maar Haider wees dit verzoek af omdat de DF volgens hem te extreemrechts is’. Volgens Kofod had de DF banden met de LPF en Pim Fortuyn en heeft de partij dezelfde opvattingen over immigranten als de Front National (van Le Penn) in Frankrijk. Maar er is één groot verschil met de klassieke neonazistische partijen. ‘De DF heeft alle neonazi’s uit de partij verwijderd en zij steunt Israël’. En dat geldt ook voor de PVV. In die zin zijn beide partijen moderne extreemrechtse partijen die het antisemitisme van hun voorgangers radicaal hebben omgebogen tot een pro-Israël standpunt om zo hun voornaamste vijand, de Islam aan te kunnen vallen.

Achterban
Net als de PVV haalt de DF vooral onder de werkende klasse haar stemmers. ‘Het zijn juist de mensen die ontevreden over het establishment zijn en over hun eigen positie en die geloven in het afschuiven van deze problemen op een gemakkelijk doelwit, de immigranten’, vertelt Kofod. Wederom een duidelijke overeenkomst met de PVV.

De DF probeert zich te profileren op diverse sociale thema’s. Zij richt zich met name op de ouderen, maar ze probeert zich ook als een gezinspartij neer te zetten. Maar wanneer het hun uitkomt gooien ze hun eisen op sociaal gebied zonder problemen in de prullenbak, zeker als er wat te halen valt op het gebied van de verder inperking van de immigratie.

Economische beleid? Niet nodig
‘De DF probeert zo weinig mogelijk over de economie te praten’, vertelt Kofod. ‘Ze praten liever over de leefomstandigheden van de gewone man. Het lijkt er op dat ze überhaupt geen economische standpunten inneemt, althans niet openlijk. De neoliberale regering kan daarom vrij haar economische agenda uitvoeren, met steun van de DF’. Maar kun je het in tijden van economische crisis nog wel maken om niet over de economie te praten? Kofod: ‘de crisis heeft de DF kwetsbaar gemaakt, in die zin dat het steeds moeilijker wordt om niet over de economie te praten’.

Hetzelfde geldt voor de PVV. Zij is nog niet te betrappen geweest op wat voor serieus economisch standpunt dan ook en dat na ruim twee jaar crisis! Liever heeft Wilders het over de islam als ‘kwaadaardige ideologie’, de hoofddoekjes-tax, over de deportatie van de Palestijnen naar Jordanië, over de zogenaamde linkse hobby’s, en komt hij met proefballonnetjes zoals ‘stadscommando’s’ en de zogenaamde ‘tuigdorpen’, moderne strafkampen voor alles wat volgens hem uitschot van de maatschappij is. En natuurlijk het belangrijkste: het aanwijzen van de moslimimmigranten als zondebok voor alle problemen in de maatschappij. Daarom hebben de PVV en de DF geen economisch beleid nodig, want daarin ligt volgens hun niet het probleem. Het probleem is de immigratie en de islam. En beide kunnen hun visie duidelijk etaleren in hun rol als gedoogpartner van de regering.

Media
Demagogie is een belangrijk wapen voor de DF om feiten te verdraaien. En dit wordt vooral gebruikt wanneer er over de islam of moslims gesproken wordt. Het probleem wordt d.m.v. bombastisch taalgebruik uitvergroot, bijvoorbeeld zoals Wilders hierboven doet, als hij spreekt over het licht dat overal in Europa uitgaat.

Evenals de PVV lukt het de DF om de media te beheersen, dit tot zorgen van Kofod. ‘Een jaar of tien geleden was de strategie van links om de DF juist te negeren, maar dit bleek helaas een foute strategie’. De cartoonaffaire van een jaar of vijf geleden, waarin de Deense krant Jyllands-Posten de profeet Mohammed satirisch afbeeldde, wat in de islamitische landen tot woede leidde, was olie op het vuur voor de DF. Zij kon toen op brede sympathie rekenen.

Toen de berichtgeving werd gedomineerd door de economische crisis en de DF uit de belangstelling dreigde te raken, werd zij heel creatief in het opeisen van media-aandacht. Een half jaar geleden stuurde zij een absurd persbericht de wereld in waarin beweerd wordt dat immigranten teveel cake eten in de wachtkamers van huisartsenpraktijken. De nieuwsgierige pers pakte dit bericht massaal op en dat deden ook diverse organisaties die hiertegen protesteerden door grote hoeveelheden citroentaarten af te leveren bij het hoofdkantoor van de DF. Citroentaarten om het zure karakter van de partij te onderstrepen. Het haalde zelfs de Nederlandse pers. Maar juist door die tegenactie kreeg de DF nog meer mediabelangstelling en dat was precies wat zij wilde.

Wat heeft de DF weten te bereiken?
De DF heeft in haar rol als gedoogpartner van de centrumrechtse regering de afgelopen tien jaar veel weten te bereiken. Kofod somt op: ‘immigratiestop, zeer strenge wetgeving voor het verlenen van asiel aan vluchtelingen, beperkingen op het trouwen met buitenlanders, alleen wanneer ze hoogopgeleid of een goede baan hebben, minder sociale zekerheid voor vluchtelingen en immigranten, enzovoort’.

De DF weet zich van haar partners in de regering te onderscheiden door haar anti-EU standpunt. Maar ze bestrijdt haar niet op dit terrein. De regeringspartijen moeten alleen op zoek naar andere partijen voor een meerderheid. Maar heeft de regering verder vrij spel of zijn haar handen toch gebonden door de DF? ‘Ze zijn aardig strak gebonden’, aldus Kofod, ‘bijvoorbeeld  als het aankomt op een minister die de DF niet bevalt en natuurlijk op het terrein van de immigratie’. Maar juist op economisch gebied doet de partij niet mee. ‘De DF was tegen ratificatie van de Lissabon-akkoorden, maar zij heeft niet veel invloed op dit gebied, evenals op andere economische terreinen’.

Een partij tegen de werkende klasse
De DF doet haar uiterste best om zich te positioneren als een echte volkspartij die opkomt voor de positie van de gewone man. De Deense Communistische Partij probeert haar te ontmaskeren als een partij die er juist niet voor de arbeidersklasse is, ‘maar een partij dat voor de afbraak van de sociale zekerheid en de rechten van de werkende klasse stemt’, vertelt Kofod. ‘We proberen haar daadwerkelijke agenda te onthullen via onze krant Abejderen’ (De Dagelijkse Werker).

Daarnaast probeert de partij de DF-achterban in de vakbonden te benaderen en hen ervan te overtuigen dat een stem op de DF geen stem voor, maar juist een stem tegen de rechten van de werkende klasse is. Kofod vervolgt: ‘de DF heeft geen beleid op gebied van economie en heeft geen antwoorden op hoe meer banen te creëren voor de werkende klasse, maar ze zetten juist sterk in op normen en waarden’. Er hangt dus ook een spruitjeslucht in Denemarken. Maar het is duidelijk dat het om een afleidingsmaneuver gaat. En daarom ‘moeten wij proberen om onze standpunten nog beter uit te leggen, alhoewel onze oplossingen niet zo gemakkelijk lijken als die van de DF’. Dat komt natuurlijk omdat de ‘oplossingen’ van de DF geen werkelijke oplossingen zijn, maar slechts afleidingsmaneuvers en wel die van het meest schadelijke soort!

Overeenkomsten met de PVV
Al met al blijkt dat de DF een indrukwekkende hoeveelheid overeenkomsten vertoont met de PVV. De belangrijkste zijn: anti-immigratie, anti-Islam, Pro-Israël, populisme en demagogie, in schijn inzetten op sociale thema’s, geen standpunten op economisch gebied, inzetten op normen en waarden en altijd in het middelpunt van de mediabelangstelling willen staan. En beide partijen bevinden zich in een gelijkwaardige situatie, in de rol van gedoogpartner van een centrumrechtse regering.

Het grote verschil is dat de DF tien jaar voorloopt op de PVV. Denemarken en de Deense Communistische Partij hebben tien jaar ervaring met de DF. Een pasklare strategie is niet zomaar voorhanden, ook de Deense Communistische Partij ontwikkelt zich nog steeds in haar strijd tegen de DF, maar er kunnen lessen getrokken worden uit de ervaringen van tien jaar extreemrechts in het centrum van de macht. Dat Nederland dit bespaart mag blijven!