Het socialistische Cuba is nooit onbesproken. Het leeft al bijna vijftig jaar onder een VS-embargo, wordt voortdurend bekritiseerd en aangevallen en de mening en argumenten van Cuba vinden bij weinig gehoor. Eén zaak staat echter als een paal boven water en wordt door zowel de UNESCO als de meest felle Cuba-haters schoorvoetend erkend: het land heeft een voorbeeldig onderwijssysteem.
Martin Hardenbol
Onderwijs in Cuba is één van de belangrijkste vruchten van de Revolutie. Voor de Revolutie was onderwijs niet toegankelijk voor meer dan de helft van de Cubaanse kinderen, enkel de rijken konden het zich permitteren om onderwijs te volgen. In 1952 pleegde Fulgencio Batista een staatsgreep, waarna hij het land als een dictator regeerde. De Universiteit van Havana werd het centrum van anti-regeringsprotesten. Batista liet de universiteit in 1956 sluiten, en verbood hem te heropenen. De universiteit werd opnieuw geopend in 1959 na het succes van de revolutie onder leiding van Fidel Castro.
In 1960 begon de revolutionaire regering een oorlog tegen analfabetisme. Bijna een kwart van de bevolking kon daarvoor niet lezen en schrijven, tegen het einde van de campagne was het percentage analfabetisme gedaald tot 3%. Evenals de gezondheidszorg is ook het onderwijs, vanaf basis- tot hoger universitair onderwijs, geheel kostenloos voor alle Cubanen. Sinds het begin van de revolutie in 1959 is een groot aandeel van het overheidsbudget (10%) naar onderwijs gegaan.
De kwaliteit ligt vervat in het basisprincipe van de revolutie, door Fidel Castro uitgesproken: “Zonder onderwijs geen vrijheid.” Onderwijs is levensbelangrijk in het voortbestaan van het systeem. Kennis geeft mensen mogelijkheden en kansen om een vrij leven op te bouwen.
Onderwijs in Cuba
Hoe ziet het Cubaans onderwijs eruit?
De leerplicht is van 6 tot 15 of 16 jaar (einde voortgezet onderwijs). Basisonderwijs duurt zes jaar. Voortgezet onderwijs is verdeeld in ‘basis voortgezet onderwijs’ en ‘voorbereidend universitair voortgezet onderwijs’. Aan het einde van het basis voortgezet onderwijs kunnen leerlingen kiezen tussen voorbereidend universitair onderwijs en technisch onderwijs. Degenen die het voorbereidend universitair onderwijs afronden worden beloond met de ’Bachillerato’(Bachelorgraad) en hebben het recht op toegang tot de universiteit.
Technisch onderwijs is verdeeld in twee niveaus: geschoolde werker en mid-level technicus. Succesvolle afronding van beide niveaus geeft het recht op toegang tot de technische universiteit.
Hoger onderwijs geeft men op verschillende instituten en universiteiten. Recente hervormingen brachten universitair onderwijs naar het platteland en de afgelegen gebieden door middel van afstandsonderwijs (vergelijkbaar met de Open Universiteit in Nederland), om nog meer mensen toegang te verschaffen en zo het onderwijsniveau van de bevolking op te krikken. Er zijn nu 47 universiteiten, 938 afdelingen met in totaal 300.000 studenten. Meer dan de helft van de studenten tussen de 18 en 24 jaar studeert aan de universiteit.
De scholen op het platteland besteden de namiddag aan werk op het veld, de scholen in de steden sturen hun leerlingen een maand per jaar naar het platteland om de boeren te helpen. De Cubanen leren al op jonge leeftijd hoe ze grond moeten bewerken, hoe ze een groentetuintje moeten aanleggen, waarvan de gewonnen producten naar de school zelf gaan.
Hoe wordt kwalitatief onderwijs gegarandeerd?
Het gemiddelde aantal leerlingen per leraar is 13,5 voor het basisonderwijs en gemiddeld 15 voor andere onderwijsniveaus. Er wordt les gegeven in kleine groepen van maximaal twintig studenten. Leerkrachten staan dus in rechtstreeks contact met studenten. Het curriculum en de wijze van examineren zijn centraal georganiseerd en op elk niveau goedgekeurd. Reeds in het begin van de opleiding worden theorie en praktijk voortdurend verweven. Na hun studie hebben studenten dus al voldoende werkervaring. Docenten worden opgeleid in de centrale universiteiten.
Opleidingen op de universiteiten zijn toegankelijk voor alle studenten, op basis van hun kwalificaties tijdens de middelbare school. Er wordt niet met quota gewerkt, omdat Cuba ervan uitgaat dat er nooit genoeg professionals kunnen zijn. Er zijn in Cuba bijvoorbeeld 60.000 artsen, waarvan een deel werkt in ontwikkelingslanden in Latijns-Amerika en Afrika.
Een rapport van de UNESCO in 1998 toonde het hoge niveau van het Cubaanse onderwijs aan. Cubanen uit de derde en vierde klas scoorden 350 punten, 100 punten meer dan het regionale gemiddelde in de vakken taal en wiskunde. Het rapport gaf ook aan dat de score van de onderste helft van de Cubaanse studenten significant hoger was dan de score van bovenste helft van de studenten uit de andere landen uit Centraal en Midden Amerika uit de studie groep. In 2006 was er ook een toetsing in taal en wiskunde en wetenschap waaruit bleek dat de Cubaanse studenten nog steeds ver voor lopen en ver boven het regionale gemiddelde zitten in deze vakken qua niveau.
Universiteit van Havana
Hoe werkt de Federatie van Universitaire Studenten?
Het is een zeer prestigieuze organisatie waar bijna elke student vrijwillig lid van is. Op alle niveaus, van lokaal tot nationaal, worden vertegenwoordigers gekozen die het onderwijsbeleid meebepalen. De top van de FEU staat dagelijks in contact met de minister van Onderwijs. Het beleid steunt op coöperatie. Geen enkele beslissing wordt genomen zonder rekening te houden met de mening van de studenten. Bovendien zetelen momenteel zeven FEU-leden in het Cubaanse parlement.
Internationale kritiek; want in de VS leven toch heel wat Cubanen?
Natuurlijk kunnen elf miljoen Cubanen niet dezelfde mening hebben. Maar alle macht ligt uiteindelijk bij het volk zelf. Net zoals het onderwijs in handen is van de studenten.
De VS doen alles wat in hun macht ligt om Cubanen te verleiden. Er is de Cuban Adjustment Act, die Cubaanse burgers een legaal verblijf in de VS garandeert, terwijl duizenden illegale Mexicanen en Latijns-Amerikanen wegkwijnen in de zuidelijke VS-staten. Daarnaast wordt via propaganda in de media de American dream als een ideaalbeeld voorgehouden. Sommige mensen laten zich hierdoor overtuigen, maar dat is toch een zeer kleine minderheid.
Lijden studenten onder het embargo?
Het is niet slechts een embargo, maar een blokkade waar iedereen onder lijdt. De moeilijke economische omstandigheden staan de renovatie van schoolgebouwen en de aankoop van materiaal in de weg. Voor studenten is echter vooral de moderne informatica een probleem. Er zijn minder computers dan ze zouden willen en internet kunnen ze enkel gebruiken via een dure en trage satellietverbinding. De blokkade verhindert een betere verbinding.
Hoe past Cuba in de internationalisering van het onderwijs?
Er zijn programma’s voor internationale studenten. Zij komen vooral uit Latijns-Amerika, maar er zijn ook Amerikaanse studenten. Zij ontvangen gratis onderwijs en onderdak op voorwaarde dat ze daarna in hun werk de ontwikkeling van de bevolking op lokaal vlak stimuleren. Cubaanse studenten trekken zelf ook de wereld in. Zelfs aan Nederlandse universiteiten kun je dus Cubanen tegenkomen.
Bronvermelding:
http://www.ncpn.nl/archief/2005/02/cuba-ond.htm
http://unesdoc.unesco.org/images/0017/001784/178428e.pdf
http://www.cubanismo.net/teksten_nl/onderwijsinterview_ettianet.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Education_in_Cuba
http://library.thinkquest.org/18355/education_in_cuba.html
Foto 1&2:
http://www.havanatimes.org/wp-content/uploads/2009/03/University%20of%20Havana%20(maycgx).jpg
http://www.unesco.org/education/asp_photo/photo_contest/01_cuba.jpg
