Wat is Communisme?

Communisme is actueler dan ooit, want de huidige, kapitalistische maatschappij loopt op haar einde. Armoede en onzekere banen, oorlog en discriminatie zijn aan de orde van de dag. Onze generatie is opgegroeid met voortdurende crises: de imperialistische oorlogen in Afghanistan, Irak, Syrië en andere landen, de economische crisis van 2008, de klimaatcrisis, de vluchtelingencrisis, groeiend rechts-extremisme, de corona pandemie en de volgende economische crisis van 2020. Geen enkele partij in de Tweede Kamer lijkt hier een goed antwoord op te hebben. Dus steeds meer jongeren zoeken een alternatief. Ze eisen een wereld van vrijheid, gelijkheid en vrede, waarin de mens in harmonie leeft met de natuur. Precies waar communisme voor staat.

Maar in de media, in films en ook op school wordt meestal een negatief beeld geschetst van het communisme. Er wordt van alles beweert over wat communisten wel of niet zouden willen. Hoe zit het nou echt? In een paar kantjes tot in het laatste detail uitleggen wat communisme is kunnen we niet. Maar we leggen je graag uit wat de kern is van de zaak, wat de strijd voor communisme inhoudt en waarom dat belangrijk is.

Om te horen wat communisme is, kunnen we het beste Friedrich Engels – samen met Karl Marx de grondlegger van het marxisme – aan het woord laten:

Het communisme is de leer van de voorwaarden voor de bevrijding van het proletariaat.

Friedrich Engels
Beginselen van het Communisme (1847)

Communisten streven dus naar de bevrijding van het proletariaat, naar de bevrijding van de arbeidersklasse.

Bevrijding

Waarvan moet de arbeidersklasse zich dan bevrijden? “We leven toch in een vrij land?”.
Is dat wel zo? We leven namelijk in een land:

  • Waar het beleid wordt bepaald door de belangen van de grote ondernemingen, die feitelijk de macht hebben.
  • Waar structureel meer dan 100.000 jongeren geen werk hebben, terwijl het werk voor hen die werken steeds zwaarder wordt; Waar iemand van 15 minder dan de helft verdient dan een volwassene van 21.
  • Waar meer dan de helft van de jongeren onzeker werk heeft, en waar jongeren steeds vaker alleen maar minimumloon krijgen.
  • Waar de koopkracht van lonen en uitkeringen blijft dalen, terwijl de grote ondernemingen recordwinsten maken.
  • Waar studenten worden gedwongen zich in de schulden te steken.
  • Waar mensen worden gediscrimineerd op basis van onder meer hun afkomst, geloof, geslacht of seksuele geaardheid waardoor zij nóg minder kans maken op een goede opleiding of een goede baan.
  • Waar de bevolking het geld moet ophoesten voor bewapening en nieuwe oorlogen die jaarlijks vele doden eisen en miljoenen mensen dwingen te vluchten.

Op papier leven we in een land waarin iedereen vrij en gelijk is, maar de realiteit is dus heel anders. Als je van school afkomt heb je niet veel kans op het vinden van goed en passend werk. Er wacht je veel onzekerheid. Een studieschuld, een laag loon en tijdelijke contracten. Een opleiding die in de ogen van je baas geen volwaardig inkomen verdient – waarna je on(der)betaald “eerst wat meer werkervaring moet opdoen”. Als je bij je ouders weggaat heb je de grootste moeite om woonruimte te vinden, en wanneer dat dan lukt moet je er flink voor betalen. Op school, op het werk, in de hele maatschappij heb je maar weinig te vertellen als je jong bent. In ons land beslissen de grote ondernemers en de regerende politici, voor wie jongeren alleen interessant zijn als goedkope arbeiders en om voor hun karretje te spannen.

Dit alles is het gevolg van kapitalistische uitbuiting en onderdrukking. Bevrijding van de arbeidersklasse betekent dan ook: de omverwerping van het kapitalistische systeem.

wat is kapitalisme?

Kapitalisme is een maatschappijsysteem dat gebaseerd is op uitbuiting. Kapitalisten zijn zij die productiemiddelen (de middelen waarmee mensen rijkdom produceren, zoals fabrieken, kantoren, grond, grondstoffen, machines en technologie) bezitten en daarom arbeiders voor zich kunnen laten werken. De arbeiders bezitten, naast wat persoonlijk bezit, slechts hun eigen arbeidskracht. Zij zijn gedwongen om bij de kapitalisten in loondienst te gaan om rond te komen. Dat maakt hen tot een klasse van loonslaven, die leven van de verkoop van hun arbeid. Ook zzp’ers, die formeel niet in loondienst zijn, zijn in feite vaak dagloners die van de grote bedrijven afhankelijk zijn en nauwelijks arbeidsrechten hebben.

Het is de arbeidersklasse die alle maatschappelijke welvaart voortbrengt. Zonder de arbeid van de werkers zou er niets geproduceerd worden. De kapitalisten, de grootaandeelhouders van de grote bedrijven, voegen nauwelijks nog iets toe aan de productie. Vaak weten ze niet eens waar de fabrieken en kantoren staan die ze bezitten. Maar door het private eigendom, doordat de kapitalisten de productiemiddelen bezitten, komt de opbrengst van de productie toch bij de kapitalisten terecht en verdienen ze miljoenen in de vorm van winst. De arbeiders krijgen in de vorm van loon slechts een fractie van de maatschappelijke welvaart die zijzelf geproduceerd hebben.

Soms gebruikt men het woord “kapitalist” voor iemand met veel geld of een dure auto. Wanneer je het woord zo gebruikt, zou je binnen de arbeidersklasse onderscheid kunnen maken tussen “kapitalistische arbeiders” en “niet-kapitalistische arbeiders”. In de ogen van werklozen zou dan misschien wel iedereen die werk heeft “kapitalist” zijn. Zo wordt verdeeldheid gezaaid tussen mensen die elkaar hard nodig hebben, en blijven de echte kapitalisten buiten schot.

waarom zijn de rijken rijk?

Kapitalistische uitbuiting wil zeggen dat de kapitalisten zich de opbrengst van het werk van de arbeiders toe-eigenen. Dat zorgt ervoor dat de rijken rijk worden over de rug van de arbeidersklasse, die al het werk doet en de rijkdom creëert. Voor de kapitalistenklasse is het doel van de productie niet het voorzien in de behoeften van de bevolking, dus produceren wat de mensen nodig hebben, maar het maken van zo veel mogelijk winst. Dit systeem leidt tot allerlei tegenstellingen. Bijvoorbeeld dat mensen niet aan een huis kunnen komen terwijl er genoeg huizen gebouwd kunnen worden of er zelfs huizen leegstaan. Of dat er mensen honger lijden terwijl er genoeg voedsel geproduceerd kan worden.

De kapitalisten hebben door hun eigendom van de productiemiddelen ook grote politieke invloed. De grote bedrijven krijgen van de staat subsidies en belastingvrijstellingen, terwijl publieke voorzieningen en uitkeringen worden wegbezuinigd. De kapitalistische bedrijven voeren een onderlinge concurrentiestrijd op leven en dood. Internationaal concurreren de kapitalisten om de controle over grondstoffen, transportroutes en markten, wat leidt tot een wapenwedloop en oorlogsdreiging, en vaak zelfs tot imperialistische oorlogen, waarin jaarlijks vele mensenlevens worden opgeofferd voor de winsten van de kapitalisten. Het winstbejag van de kapitalisten heeft ook vernietigende effecten op de natuur en het klimaat. Regelmatig leidt het kapitalisme tot economische crises, waarbij vele arbeiders werkloos worden.

Het kapitalisme zorgt voor verarming en brengt ellende, waar alleen de kapitalisten van profiteren. De arbeiders hebben dus tegengestelde belangen met de kapitalisten, er is voortdurende klassenstrijd. Om af te leiden van de verdeeldheid tussen de klassen wordt de verdeeldheid tussen de arbeiders aangewakkerd door racisme, seksisme, homofobie en andere vormen van discriminatie te voeden.

Strijd voor het socialisme!

Hiertegenover stellen communisten het streven naar een nieuwe maatschappij. De grondslag voor deze maatschappij is het maatschappelijk eigendom van de middelen die de rijkdom voortbrengen, de productiemiddelen, zodat de mensen gemeenschappelijk kunnen beslissen wat er geproduceerd wordt en hoe er verdeeld wordt. Doordat de productiemiddelen niet langer privaat eigendom zijn, zal de winst van de kapitalisten niet langer bepalend zijn voor wat er wordt geproduceerd. Via centrale planning van de economie worden de productiemiddelen ingezet om de producten en diensten te creëren die de mensen nodig hebben. In zo’n maatschappij heeft iedereen een baan en zal er geen werkloosheid meer zijn. Zaken als onderwijs en gezondheidszorg zullen voor iedereen gratis beschikbaar zijn. Er wordt gezorgd voor kwalitatieve maar ook zeer goedkope huisvesting, openbaar vervoer, faciliteiten voor sport en cultuur, enzovoort.

Dit is de socialistische maatschappij waarin klassen zullen verdwijnen en waarin geen uitbuiting en onderdrukking meer bestaat. Een maatschappij waarin geen enkele reden voor oorlog en bewapening meer is. Een maatschappij waarin iedereen kan werken, naar vermogen zijn bijdrage levert, en waarin het doel van al het werk is om te zorgen dat iedereen een goed leven heeft.

Dat is het communistisch toekomstperspectief. Om dit perspectief te kunnen bereiken is het nodig dat het private eigendom van productiemiddelen wordt opgeheven door onteigening van de grote bezitters van grondstoffen, fabrieken, grond enzovoort. Het is dus terecht dat kapitalisten het communisme als een bedreiging zien: een bedreiging van het kapitalistische systeem, van hun macht, van hun ‘recht’ om anderen uit te buiten.

Maar het overgrote deel van de mensen is geen kapitalist. Opheffing van het private eigendom van productiemiddelen betekent niet dat ons persoonlijk bezit wordt afgenomen, zoals weleens beweerd wordt. Niet het communisme, maar juist het kapitalisme vormt een bedreiging voor de vrede en onze welvaart. Binnen enkele decennia zullen de grote bedrijven het klimaat en het milieu onomkeerbaar hebben gesloopt. Alleen een radicaal maatschappelijk plan, onder controle van en uitgevoerd door de bevolking, kan dit nog voorkomen. Het socialisme-communisme is onze enige kans.

 

Strijd mee voor een betere wereld!

Sluit je aan bij de CJB!

Ben je Nieuwsgierig?

Wil je lid worden,  meer over de CJB te weten komen, meedraaien in een afdeling of gewoon eens wat mensen van de CJB ontmoeten? Vul dan ons contact / lidmaatschapsformulier in.