Wat nu als je morgen je huis uit moet of je wordt ontslagen? En wat als je spaartegoeden niets meer waard blijken te zijn? Wat tot voor kort alleen voor Amerikanen van belang leek te zijn en waarvan minister Bos ons pas nog op het hart drukte dat wij ons er geen zorgen over hoefden te maken, staat nu opeens ook voor onze deur: de kredietcrisis. Wat is er eigenlijk aan de hand?

Edwin Vissinga

In de VS hebben miljoenen mensen hun huizen moeten verlaten. Het gaat hier niet om een evacuatie door een natuurramp of een terroristische aanslag, maar uitzettingen omdat mensen hun hypotheken niet meer konden betalen toen de banken de rente omhoog gooiden. De huizen werden eigendom van de banken, maar deze konden ze aan niemand kwijt.

De verliezen die hieruit zijn voortgekomen, leiden ertoe dat hypotheekbanken zulke hoge schulden hebben dat ze veel moeten bijlenen van andere banken of anders failliet gaan. Maar andere banken denken wel twee keer na voor ze een lening verstrekken, want als de bank waaraan ze lenen failliet gaat, kunnen ze naar hun geld fluiten. Het gevolg is dat banken nu veel minder snel geld uitlenen en het dus moeilijker is om een hypotheek of lening te krijgen. Het gevolg hiervan is dat er minder wordt uitgegeven, wat de economie vertraagt.Financieel dominoMaar toen de hypotheken werden afgesloten was dat anders. De banken die de hypotheken afsloten, konden wel extra geld gebruiken om de hypotheken te financieren. Andere banken wilden dit geld maar al te graag uitlenen zodat zij ook konden delen in de gigantische winsten. Maar nu de banken die de hypotheken hebben afgesloten failliet gaan, zijn de banken die hen dat geld hebben geleend hun geld kwijt. Het gevolg is dat deze banken vaak te weinig geld hebben en ook failliet dreigen te gaan.

Er ontstaat zo een kettingreactie van banken die elkaar mee naar beneden trekken. Ze hebben te weinig geld en dreigen failliet te gaan. Maar niemand weet welke bank nu veel gevaarlijke leningen heeft afgesloten en welke bank de volgende is die failliet kan gaan. De mensen die aandelen hebben in de banken weten dit dus ook niet. Zodra er ook maar een gerucht is dat een bank in de problemen zit, keldert de koers van het aandeel. Veel beleggers kiezen dus eieren voor hun geld. Dit heeft tot gevolg dat de beurzen in elkaar storten. Omdat de prijs van de aandelen inzakt, betekent dit ook dat de mensen die deze aandelen nog bezitten minder geld hebben en dus minder zullen uitgeven. Dit betekent dat er minder hoeft te worden geproduceerd en daardoor is er dus ook minder werk. Vorige maand alleen al verloren in de VS bijna 160.000 mensen hun baan en nu begint ook de economie van de EU te stagneren. Zo kunnen mensen dus nog minder uitgeven omdat ze geen werk meer hebben, en wordt er minder verkocht, et cetera, et cetera.

Door het uitbreken van de crisis verliezen mensen dus hun baan met alle gevolgen van dien: hoe moet je immers zonder baan zien rond te komen? Daarnaast wordt de crisis nu al misbruikt om de arbeidsrechten nog verder af te breken en om de arbeidsmarkt nog flexibeler te maken.Een einde aan alle crises!Het grote probleem van het kapitalisme is dat mensen geen dingen kunnen kopen, niet omdat ze dit niet willen maar omdat ze hier geen geld voor (dreigen te) hebben. Ondertussen wordt er geproduceerd. Maar omdat mensen te weinig koopkracht hebben, blijven een hoop producten over. Er wordt ‘te veel’ geproduceerd. Bedrijven krimpen dan hun productie in, terwijl er bij de mensen nog wel een behoefte is aan producten. Denk maar aan boodschappen die steeds duurder worden waardoor je steeds minder geld overhoudt om iets fatsoenlijks te kopen. Dit alles wordt dus veroorzaakt door de onstilbare honger naar winst die in het kapitalisme heerst. Als de bedrijven niet op winst uit zijn, zullen er niet opeens hogere rentes worden gevraagd om zo meer winst te maken. Er moet worden gekeken naar de behoeften van de mensen in plaats van te zeggen dat de productie beter kan inkrimpen omdat de winsten dan zouden dalen.

De enige manier om hier een einde aan te maken is de bedrijven niet langer eigendom te laten zijn van mensen die het enkel gebruiken voor eigen gewin: het maken van meer en meer gigantische winsten ten koste van arbeiders. Deze bedrijven moeten niet in handen zijn van aandeelhouders maar van de mensen die er werken. De behoeften van de mensen moeten centraal staan, niet de behoeften van enkele kapitalisten. Dan kan er een economie ontstaan die uitgaat van wat de maatschappij nodig heeft.  Alle macht aan de arbeiders!

Lees ook het artikel over de Amerikaanse woningmarkt.

Bronnen:

Als de dollar valt, Willem Middelkoop

Kapitalisme en socialisme, P.Nikitin

Leerboek politieke ekonomie. Deel I

‘Een ‘robbertje vechten’ in tijden van crisis’, NRC Handelsblad 06-10-08

‘Er is geen ontkomen meer aan’, De Pers 07-10-08

‘Financiële crisis in de VS: “Help de mensen niet de banken”’, Solidair 02-10-08

‘IMF voorziet nog zware klappen’, NRC Handelsblad 08-10-08

‘Politici slager er niet in onrust op de financiële markten te bezweren.’, NRC Handelsblad 07-10-08

‘Stap voor stap komt de crisis dichterbij’, NRC Handelsblad 17-09-08