Johannes Tuci

Vandaag, 5 juni, is het wereld milieu dag. Deze dag wordt sinds 1974 gevierd om bewustzijn en actie voor milieubescherming aan te moedigen. De afgelopen decennia is steeds duidelijker geworden hoe kapitalisme systematisch het milieu vernietigt, daarom publiceren we vandaag dit ingezonden artikel over een systematisch alternatief op de loze beloftes van het “groene kapitalisme”.

Het woord ‘klimaatbeleid’ is niet uit ons leven weg te slaan, politici, journalisten en wetenschappers, aan de lopende band horen we ze op de radio, zien we ze op de televisie en lezen we ze in de kranten. Het is de meeste wel duidelijk dat dit een probleem is dat alles overstijgt. De boodschap lijkt helder: Onze manier van leven is niet houdbaar. We horen eurocommissaris Timmermans en de Amerikaanse president Biden enorme verminderingen van de CO2-uitstoot aankondigen.1 Wat voor een radicale verandering staat ons te wachten om deze torenhoge ambities waar te maken? “Je gaat het merken dat we ook sneller zullen overstappen op elektrische auto’s.”2 Aldus Timmermans. Gerommel in de marges, accent verschilletjes, meer heeft dit gezicht van het Europees klimaatbeleid niet te bieden.

De parallellen met andere politieke kwesties zijn makkelijk te trekken. Nieuw leiderschap komt van een zittende minister, de tegenmacht van een kamerlid van de traditionele machtspartij, het frisse geluid van reactionairen of hun afsplitsing geleid door een man die wel 20 jaar geleden ook al hadden zien komen en weer vertrekken. Kaag, Omtzigt, Baudet, Eerdmans. Zijn dat de hemelbestormers?

Maar, horen we, zelfs de VVD is naar links opgeschoven! In welk opzicht blijft onduidelijk. In de jaren 90 was iedereen een trotse neoliberaal, het kapitalisme was immers het einde van de geschiedenis zoals Francis Fukuyama beweerde. Tegenwoordig zweert iedereen het neoliberalisme af. Waarom? Omdat ze hebben gewonnen, ze kunnen rustig roepen dat ze het kapitalisme wat willen bijschaven, want er is ook geen enkeling meer die het wil afschaffen. Zelfs een fatsoenlijk minimumloon wordt afgeremd door wat tegenwoordig voor ‘links’ moet doorgaan. De politiek over de gehele linie gaat niet over het transformeren van de maatschappij, ze gaan over de invulling van een stagnerende situatie. De korte termijn domineert en elke eis wordt afgezwakt. Willen we een leefbaar minimumloon dan mag het niet te snel en niet te hoog, ondertussen gaat de vastheid van je contract omlaag. Studiefinanciering afschaffen, studiefinanciering terug invoeren. Anoniem solliciteren overwegen, etnisch profileren wel handig vinden. Referendum invoeren, referendum weer afschaffen.

Elke tegenbeweging lijkt te verzanden in korte termijn doelen, zonder een coherent alternatief wereldbeeld eraan te koppelen. Het kapitalisme heeft in de vorm van het liberalisme een monopolie op onze culturele, intellectuele, economische en filosofische ideeën. Alles dat radicaal lijkt is slechts nuance verschil waardoor het kapitalistisch systeem onaantastbaar lijkt. Zolang elke kritiek enkel een suggestie is om een wat actievere rol voor de overheid of een investering in de ene boven de andere kapitalist, blijven we opgescheept met dit zelfvernietigende systeem. In de huidige Tweede Kamer kun je enkel verschillende invullingen horen voor dezelfde wereld waarin we al leven.

Maar het potentieel is er wel degelijk, de knop van de nieuwe wereld ligt er, en de grond is vruchtbaar wanneer we verder kijken dan de bureaucraten, de beroepspolitici en de grote bedrijven We hebben 200 jaar aan voorgangers die ons helpen om de wereld te begrijpen, om het grotere plaatje te zien. We zien niet alleen wat is, maar daarin zien we ook wat was, en we zien het potentieel dat kan worden. In deze voedingsrijke bodem kan het nieuwe opkomen. De zaadjes? Vele tienduizenden gingen in afgelopen jaren de straat op voor het klimaat. Men liet zien verder dan hun eigen neus te kunnen kijken, liet zien volwaardige individuen te zijn die naar de wereld kijken en de problemen zien die groter zijn dan dat procentje meer of minder. Maar ze zullen niet vanzelf bloeien, we moeten goed voor het plantje zorgen. Een wisselwerking creëren om zulke bewegingen te laten groeien, tot de voorhoede een natuurlijk onderdeel daarvan is.

De gevestigde macht zal dat niet makkelijk maken, en dat we over een klimaatbeweging praten is al een achterstand. Als communisten zien wij de wereld in zijn totaliteit, zien de onderlinge verbanden, de continuïteit, de rode draad. Voor ons kan het klimaatprobleem niet anders zijn dan een ecologisch probleem en het ecologisch probleem is een sociaal probleem.

Het Marxisme heeft reeds lang aangetoond hoe kapitalisme eeuwig genoodzaakt is tot een vulgaire groei om zichzelf in stand te houden, terwijl de relatieve ongelijkheid en de schaarste nooit mag ophouden. Het is een constante roofbouw op de wereld waar wij onderdeel van zijn. Een symbiotische, dat wil zeggen wederzijds voordelige, relatie is geen onderdeel van het kapitalisme als alomvattend, dominerend systeem. Het is gebaseerd op uitbuiting, op het leegtrekken ten behoeve van de eeuwige honger van de kapitalistische klasse.

Een systeem dat mensen zonder enig blozen tot ‘human resources’, menselijke grondstoffen, kan bestempelen biedt geen enkel alternatief voor de ecologische crisis. Voor stijgende zeespiegels, voor massale insectensterfte, voor zorgwekkende bodemuitputting, voor gedecimeerde biodiversiteit. Biden en Timmermans slaan ons om de oren met dezelfde kreten die we al decennia horen, maar hun resultaten zijn verwaarloosbaar, hun plannen komen niet eens in de buurt van de doelen die zelf stellen.3 Omdat zij niets anders kunnen dan het procentje meer of minder, omdat de tegenmacht van een GroenLinks ook geen idee heeft anders dan een belasting of een subsidie. De oorzaak, de relatie tussen maatschappij en natuur, wordt niet benoemd want die relatie is de warenproductie van het kapitalisme.

De huidige economie wordt gedreven door winst, met andere woorden: er wordt geproduceerd omdat het geld oplevert en dat geld wordt weer gebruikt om te investeren en nog meer winst op te leveren. De natuur, menselijk en niet-menselijk, dient slechts dit doel. Niet door kwaadaardige individuen, maar doordat de productiemiddelen in private handen zijn en deze worden ingezet ten behoeve van de eigenaar. In de concurrentie met anderen gaat het er immer om dat er zoveel mogelijk geput kan worden op korte termijn uit de arbeiders en uit de natuur. Hoe efficiënter de natuur wordt uitgeperst, hoe meer winst. Dit systeem is desastreus. De stofwisseling tussen de mens en zijn omgeving wordt compleet verstoord door de natuur uit te persen voor de winst van een kleine groep kapitalisten. Zolang onze maatschappij op deze manier georganiseerd is, is het dweilen met de kraan open.

Het communisme is onze weg hieruit, het afschaffen van de uitbuiting van mens door mens is onlosmakelijk verbonden aan het afschaffen van het leegtrekken van de natuur door de mens. Wij zien de werking van het kapitalisme, wij zien dat dit slechts een tijdelijk fenomeen is, dat het geen universele noodzakelijkheid is maar slechts een fase in de volwassenwording van de menselijke maatschappij. Zoals wij aan het minimumloon een groter verhaal koppelen over loonarbeid en de werking van het kapitalisme. Zoals wij dit ook kunnen als het gaat om oorlog, racisme en seksisme. Zo bieden wij ook een alomvattend en systematisch alternatief voor de loze beloftes van Kyoto tot Parijs. De tegenstelling van het groen kapitalisme is fundamenteel, een ecologische communistische visie de weg vooruit.

Op naar een revolutionaire ecologie!

 

Voetnoten

“Lopend Vuurtje” is een rubriek van columns op Voorwaarts. Het is een plek waar men zowel binnen als buiten de CJB op een toegankelijke manier een kritisch rood geluid kwijt kan. De meningen en stellingen van de columns zijn niet per se de opvattingen van de CJB als organisatie, maar dragen bij aan een betrokken maatschappelijk debat onder werkende en studerende jongeren. Als CJB is de wisselwerking tussen dagelijkse praktijk en theorie van groot belang, en testen we die ook graag aan de dagelijkse praktijk van onze leden en sympatisanten. Wij willen met dit platform elke strijdbare vonk de kans geven een “lopend vuurtje” te worden.

Zelf een column insturen? Stuur dan een mail naar redactie@voorwaarts.net