AVV haalt tegenstelling jong – oud naar de voorgrond

Jonge ambtenaren, freelancers en beginners op de arbeidsmarkt moeten apart vertegenwoordigd worden in de Sociaal-Economische Raad (SER), het adviesorgaan van de regering. Zij krijgen nauwelijks een kans om hun stem te laten horen binnen de traditionele vakbonden met hun ondemocratische besluitvorming. Bovendien komt deze vakbeweging alleen op voor de belangen van ouderen. Het aantal ouderen neemt toe en de kosten voor deze toenemende vergrijzing zal met name ten laste komen van de jongere generaties.

Annabelle Schouten

Een greep uit het vocabulaire van de op 1 oktober opgerichte organisatie Alternatief voor Vakbond (AVV). Jongeren moeten meer te zeggen krijgen, meer invloed kunnen uitoefenen op CAO’s en op de arbeidsmarkt in het algemeen. Iedereen, ook niet-vakbondsleden moeten de gelegenheid krijgen om zich uit te spreken over een CAO. De AVV zegt het op te nemen voor jonge werkenden, maar spreekt hoofdzakelijk over jonge ambtenaren, zelfstandige ondernemers en freelancers. Boris Dittrich (D66) was meteen zo laaiend enthousiast dat hij de nieuwe vakbond meteen in de SER wilde laten opnemen. Nog nooit was een regeringspartij zo toeschietelijk tegenover een vakbond.

Hebben we hier wel te maken met een vakbond, die opkomt voor de belangen van jonge werknemers? Laten we eens kijken naar haar sociaal-economische ideeën.

Mikpunt voor de AVV is de prepensioenregeling, waar de vakbonden voor geknokt hebben, onder andere op de massale demonstratie vorig jaar op 2 oktober op het Museumplein. Het kabinet Balkellende wilde vervroegd uittreden (in de jaren tachtig in het leven geroepen ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid) onmogelijk maken. Na een reeks van vakbondsacties kwamen regering, werkgevers en bonden in november 2004 tot een compromis, het zogenaamde Museumpleinakkoord voor de prepensioenregeling: opbouw van een hoger ouderdomspensioen met aftrekbare premies voor mensen jonger dan 56 en invoering van de levensloopregeling, waarvoor 0,8% van het jaarsalaris wordt uitgetrokken. Ambtenaren kunnen kiezen of ze hieraan meedoen of niet.

Een groep jonge ambtenaren ziet deze regeling als handhaving van rechten voor ouderen ten koste van de jongere generaties. Vijftien jaar lang moeten zij meer (3,7% extra premie) gaan betalen voor het groeiend aantal ouderen. 55+’ers nu komen hier mooi mee weg, zo is de teneur van de kritiek. Eén van de mede-oprichters van de AVV, Nabil Taouati windt er niet bepaald doekjes om: “Wat mij betreft, is het niet teveel gevraagd wanneer we – in een tijd van hogere levenverwachtingen – van de babyboomers vragen om iets langer door te werken. Gewoon uit solidariteit met de generatie van 65+ en de twintigers en dertigers die wel mogen meebetalen aan instandhouding van het huidige stelsel, zonder daar ooit zelf van te kunnen gebruikmaken.” Aha, langer doorwerken: waar hebben we dat nu eerder gehoord ook alweer?

Onterechte kritiek, zegt de Abvakabo in haar blad Aaneen over wat de jonge ambtenaren te berde brengen: “Op zich is het waar dat alle ambtenaren vijftien jaar lang dit zogeheten ‘overgangsrecht’ gaan betalen. Dit geld is nodig omdat oudere werknemers, die zelf onvoldoende extra ouderdomspensioen kunnen sparen, anders veel pensioenrechten zouden verliezen. Deze 3,7 procent kan echter niet los worden gezien van het totaalpakket, waarin rechten en plichten gelijk over oud en jong zijn verdeeld.” Bovendien hebben de oudere werknemers ook betaald voor de generaties voor hen; dat is wat solidariteit is. En dat bedrag kende een hoger percentage dan nu het geval is.

Rene Paas van het CNV, tevens CDA-lid, haakt ook in op de stelling dat jonge werknemers oneerlijke lasten opgelegd zouden krijgen door meer te moeten gaan betalen aan het vroegpensioen voor boven de 55 jaar. De VUT, die ook betaald werd uit premies van de beroepsbevolking, bestaat niet meer en is vervangen door de prepensioenregeling. Paas: “Als we het nu onmogelijk zouden maken dat oudere werknemers vervroegd uittreden, zou dat vooral veel jongeren een baan kosten. Want overal wordt momenteel snoeihard gesaneerd.”

Mathijs Rutten van het Sectorbestuur Jongeren Abvakabo, tevens actief binnen het FNV Jongerennetwerk, vindt de prepensioenregeling juist een mooi resultaat: “What you pay is what you get”. Hij geeft de groep jonge ambtenaren wel gelijk dat het akkoord hen nu  niets oplevert, eenvoudigweg omdat ze pas later profijt zullen hebben van het gespaarde geld van de levensloopregeling. Rutte vindt dat de vakbeweging voor dit soort regelingen moet blijven knokken, zodat ze ook nog bestaan als de huidige jonge generatie zelf van de oude dag wil genieten.

Deze aanvallen op de prepensioenregeling komen niet alleen voort uit persoonlijk ongenoegen of een gevoel van onrecht. Wat ook een rol speelt is de context van dit verhaal, de “bangmaak”-maatschappij waar wij nu inleven. Want oh wee, de grote ramp, die op ons af gaat komen: de VERGRIJZING… Niet alleen zijn ouderen al lastig, ze gaan ook nog eens extra geld kosten, waar de jongeren voor mogen opdraaien. Het is jong tegen oud in de oorlog van de 21eeeuw. Overdreven? Nee, het begrip solidariteit krijgt bij de AVV wel een hele nieuwe vreemde invulling: het is iedere generatie voor zich. Na jou de zonvloed. Daarom wil de AVV een brede discussie op gang zetten over de vergrijzing. “De lasten van de sociale voorzieningen liggen te veel op de schouders van de jonge generatie, hoewel die er zelf veel minder gaat profiteren.” De AVV doet het voorkomen alsof de verhoudingen in Nederland zo zijn dat er als het ware een groot complot aan de gang is van ouderen tegen jongeren, alsof in Nederland alles geregeerd wordt door de tegenstelling tussen jongeren en ouderen.

De grootste boosdoeners in deze “tegenstelling” zijn de vakbonden. Die zorgen ervoor dat ouderen alles krijgen wat hun hartje begeert en doen geen fluit voor jongeren. Als jongere heb je er bovendien niks te zeggen. Ouwe grijze mannetjes bepalen de koers van de vakbeweging. Een supporter op het AVV-forum: “Wat mij betreft moet het doel van AVV niets meer en minder zijn dan de huidige vakbonden te vervangen. Diegenen die al met een been in hun pensioen staan hoeven niet meer aan tafel te zitten bij gesprekken tussen werkgever en werknemer. De huidige bonden moeten officieel getransformeerd worden tot wat ze in stilte reeds zijn: een belangengroep voor senioren.” De vakbeweging en al haar strijd, kennis en ervaring, die gegroeid is in de afgelopen eeuw en die op sociaal gebied het nodige heeft opgeleverd voor alle arbeiders (binnen een bepaald maatschappelijk kader uiteraard) even aan de kant schuiven en een nieuwe bond oprichten. Nou, nou, je kunt deze jongeren toch niet ervan betichten dat ze niet ambitieus zijn.

Maar… wat zit er achter? Wie zit er achter? Waarom is de AVV opgericht en welke belangen gaat ze dienen? Die van jou als jonge arbeider of als werkloze? Afgezien van de hele gedetailleerde discussie rond het prepensioen is het veel interessanter om te zien hoe de AVV omgaat met de tegenstelling jong – oud. Het vuurtje wordt aangestoken om de jonge generatie, althans dat deel dat de AVV weet te bereiken (de upperclass jongetjes en meisjes wier papa een vette bankrekening en aandelen in de wapen – en oliehandel heeft), aan te sporen het kabinet Balkenende, al dan niet bewust, te ondersteunen in de strijd tegen die ouderwetse sociale voorzieningen. Je moet het mensen toch op de een of andere manier in de strot duwen dat die onbetaalbaar worden en dat hervormingen dus nodig zijn. En wees nu eerlijk: ouderen leveren toch geen winst op. Jongeren wel; die zet je gewoon aan het werk voor een uitkering of betaal je een (minimum)jeugdloon uit.

De links die een organisatie op haar site zet, kan al veel zeggen over de denkwijze van die organisatie zelf. De AVV verwijst naar de jonge groep ambtenaren, die in verzet kwam tegen de prepensioenregeling. Daarnaast staat er een link naar de Stichting Werknemers zonder Vakbond, die advies geeft op het gebied van CAO etc. Deze stichting gaat meteen uit van de domheid van de arbeiders in Nederland. CAO’s zijn toch zo complex, net als die arbeidsverhoudingen: wij leggen het wel even uit. Jaja, zoals de Europese Grondwet te moeilijk was voor ons, simpele zielen. Ook kom je de Waterland Stichting tegen, die de leemte van links (?) wil opvullen met… rechts gezever over sociaal individualisme: marktdenken is niet alleen maar rechts, maar kan ook links zijn. Dat heeft de PvdA al bewezen inderdaad… En zo staan er meer soortgelijke links.

Dat de AVV hamert op een plek in de SER is eveneens interessant. Laat nu net in februari van dit jaar een clubje van de CDJA (jonge Peter Balkenendes) en de Jonge Democraten (jonge Boris Dittrichjes) actie hebben gevoerd bij het SER-gebouw. Een lid van ROOD (SP jongeren) heeft hen gade geslagen. Ze liepen met een spandoek “Jongeren in de SER”. In hun pamflet stond wat de reden van actievoeren was: de vakbonden vertegenwoordigen de jongeren helemaal niet in de SER, dus moeten jongeren dat zelf doen. En wat willen de heren en dames, die zo begaan zijn met jongerenrechten en dan toch lid zijn van jongerenbewegingen gelieerd aan dit anti-jongerenkabinet bij uitstek (vol oude grijze mannetjes)??? Let op: verhoging van de AOW-leeftijd, afschaffing van VUT en pré-pensioen en een langere loopbaan. De tegenstelling tussen jong en oud en de schijnbaar onbetaalbare sociale voorzieningen worden tot speerpunt gemaakt.

Nu snap je waarom Dittrich stond te trappelen om deze jongeren in de SER op te laten nemen. De AVV is geen vakbond, die opkomt voor je rechten als jonge arbeider, maar een orgaan waarmee jongeren uitgespeeld gaan worden tegen ouderen om ondertussen een totale terreuraanslag op de laatste resten van de verzorgingsstaat in Nederland te verhullen, met mist te omringen. Laat je niet in de maling nemen! Word gewoon lid van FNV, zet je in bij het FNV Jongerennetwerk en strijd vandaar uit in een massa-organisatie collectief en solidair voor onze voorzieningen en rechten. Je kunt kritiek hebben op de FNV, je kunt vinden dat er nog te veel oude mannen rondlopen. Maar uit die kritiek dan richting de bond en doe er zelf wat aan.

Voorwaarts! zal de activiteiten en denkwijzen van de AVV met argusogen volgen. In volgende nummers hoopt de redactie meer achtergronden te kunnen geven over deze organisatie.

Bronnen: Nu.nl, Alternatief voor Vakbond (http://www.alternatiefvoorvakbond.nl), Jonge Ambtenaren (www.jongeambtenaren.nl), FNV (www.fnv.nl), Abvakabo (www.abvakabo.nl), CNV (www.cnv.nl), Aaneen september 2005, ROOD (http://rood.sp.nl/nieuws/id/280).