Govinda
Vandaag is het 90 jaar geleden dat de Sovjet dichter Vladimir Majakovski zijn eigen leven nam. De begrafenis van deze geliefde dichter trok 150.000 mensen – alleen de begrafenissen van Vladimir Lenin en Josef Stalin trokken meer publiek. Maar wat maakte deze dichter zo speciaal en zo geliefd bij het gewone volk?
Majakovski werd geboren in Georgië in een plaats die na zijn dood zijn naam kreeg – dit werd na de contrarevolutie in 1991 weer teruggedraaid. Op 14-jarige leeftijd neemt hij al deel aan socialistische demonstraties, en ontwikkelde een voorliefde voor Marxistische literatuur. In zijn autobiografie noemt hij dat er voor hem “geen hogere kunst bestaat dan ‘Bijdrage tot de kritiek op de politieke economie’ van Marx.” Hij wordt lid van de Bolsjewistische partij en verspreidt illegaal pamfletten, wat hem op een gevangenisstraf komt te staan onder het tsarisme. Omdat hij nog minderjarig was, werd hij niet gedeporteerd.
Majakovski was betrokken bij de futuristische stroming in de Russische kunst. Een belangrijk kenmerk daarvan was dat gebroken werd met traditionele en elitaire cultuur. De taal van de salons werd vervangen door de taal van de gewone mensen op straat. Een ander aspect was de grote bewondering voor de ontwikkeling van de machines en technologie, de maatschappelijke vooruitgang en de toekomst.
De socialistische Oktoberrevolutie in 1917 werd door een gedeelte van de Russische intellectuelen, die verbonden waren aan de heersende klassen, vijandig ontvangen. Maar de futuristen en andere kunstenaars van de Russische avant-garde omarmden algauw de revolutie. “Oktober accepteren of niet accepteren? Dat was geen vraag voor mij en de andere futuristen van Moskou. [Het is] mijn revolutie.” zo schreef Majakovski.
De werken van Majakovski inspireerden de Russische arbeiders en arme boeren in de zeer moeilijke jaren direct na de revolutie, waarin zij onder leiding van de Bolsjewieken vochten tegen de legers van generaals die loyaal waren aan de tsaar en de legers van 15 landen die de socialistische revolutie in de kiem wilden smoren. Zo raakte zijn kunst nauw verbonden met de strijd van de werkende bevolking voor een betere toekomst, met de socialistische revolutie; zo werd Majakovski ‘de dichter van de revolutie’.
Na de Oktoberrevolutie zet Majakovski zich volledig in voor de ontwikkeling van socialistische kunst en cultuur. Hij geeft meerdere werken uit en neemt deel aan discussies in de nieuw opgerichte culturele organisaties in de Sovjet-Unie. Na de dood van Lenin schrijft hij in zijn beroemde gedicht ‘Vladimir Iljitsj Lenin’ ondermeer:
“Tranen van sneeuw rollen langs de rode oogleden van de vlag.
De telegraaf is schor van het brommen van rouwige geruchten.
Wie is hij? Waar komt hij vandaan? Wat heeft hij gedaan, deze man, de meest menselijke van al ons mensen?”
Wie zijn werken leest, waant zich een toeschouwer van de revolutionaire gebeurtenissen in zijn tijd, maar kan ook een glimp opvangen van de toekomst, van de maatschappij zonder uitbuiting waar we naar verlangen.
Majakovski stierf op 14 april 1930. In Nederland zijn maar weinig mensen bekend met het werk van Majakovski. Toch heeft zijn werk, dat in vele talen is vertaald, een grote indruk gemaakt op de ontwikkeling van kunst en cultuur in de 20ste eeuw. De relatieve onbekendheid in Nederland is onverdiend.
Wie zijn werken leest, waant zich een toeschouwer van de revolutionaire gebeurtenissen in zijn tijd, maar kan ook een glimp opvangen van de toekomst, van de maatschappij zonder uitbuiting waar we naar verlangen. Daarom inspireert zijn werk tot op de dag van vandaag revolutionairen over de hele wereld om te vechten voor een betere maatschappij. In Majakovski’s eigen woorden sluiten we af:
“Voorwaarts, voorwaarts rode jeugd, en dat de dreun van jullie passen de hemel van angst doet beven!”