Redactie
In 2011 zei Mark Rutte, toen ook al premier, dat hij bezwaar maakt bij het gebruik van de term ‘armoede’ in Nederland. Volgens hem was het niet van toepassing, omdat het ‘sociale minimum’ in Nederland zeer hoog ligt. Wat klopt daarvan? Om die vraag te beantwoorden bespreken we de cijfers over armoede in Nederland.
De cijfers liegen er niet om. Voor corona leefden al meer dan een miljoen Nederlanders in armoede, waarvan ruim 250.000 kinderen[1]. Dit roept natuurlijk wel de vraag op, wat is armoede? In Nederland wordt over het algemeen gekeken naar de prijs van een ‘basisbehoeftenbudget’. Iedereen die een inkomen heeft wat hieronder valt, telt als arm. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gebruikte in 2019 een grens van 1080 euro netto per maand voor een alleenstaande als armoedegrens[2].
Alhoewel zeker wel gesteld mag worden dat mensen met zo’n inkomen arm zijn, is het te kortzichtig om te zeggen dat alleen die mensen arm zijn. De schattingen en gemiddeldes kunnen niet rekening houden met specifieke situaties van mensen, zoals wisselende huurprijzen, of zorgkosten. Belangrijk is om te vermelden dat een groot deel van de mensen die in armoede leeft een baan heeft. Het aantal werklozen steeg hard afgelopen jaar, maar is geen verklaring voor de armoede in Nederland. Het CBS becijferde dat eind 2019 ruim 320.000 mensen werkloos waren, dat aantal lag een jaar later rond de 380.000. Beide cijfers liggen ver onder de 1 miljoen.
Ook zijn er een hoop mensen in Nederland die niet als arm worden beschouwd, maar alsnog een penibele financiële situatie hebben. Het gaan dat met name om mensen die niet of nauwelijks financiële reserves hebben. In 2015 berekende het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting dat 20% van de Nederlanders helemaal geen geld gespaard heeft, en nog eens 30% een buffer onder de €2.000 heeft[3]. Dat is minder dan een modaal netto maandinkomen. In andere woorden, minstens de helft van de Nederlands kan het wegvallen van hun baan voor maar één maand al niet opvangen. In 2019 berekende hetzelfde instituut dat zo’n een derde van alle Nederlandse huishoudens een betalingsachterstand heeft. Een op de vijf van de huishoudens heeft betalingsproblemen[4].
Armoede, en mensen aan de rand van armoede, hebben we in Nederland in overvloed. Dit was al zo voor de coronacrisis, en dit zal alleen nog maar toenemen. Vooral jongeren worden zwaar getroffen door deze crisis. Waar 1/5 van iedereen boven de 18 een lager inkomen heeft na de aanvang van de coronacrisis, is dit het geval voor 1/3 van de jongeren. Dit alles is het geval terwijl de Nederlandse economie het niet slecht lijkt te doen. De beurs staat nu zelfs op een recordhoogte[5]. Voor mensen die geloven dat het welzijn van de gemiddelde Nederlander direct gekoppeld is aan hoe met de economie gaat, kunnen de bovenstaande cijfers over armoede verrassend zijn. Voor de rest bevestigt het bovenstaande wat we al wisten: als het goed gaat met de economie gaan de winsten vooral naar de kapitalistische klasse, in tijden van crisis worden de lasten gelegd bij de werkende klasse.
Wat moeten we nu maken van de uitspraak van Mark Rutte, dat er eigenlijk geen armoede is in Nederland? Wat de heer Rutte persoonlijk als armoede ziet is irrelevant. Genoeg mensen en kinderen moeten met honger naar werk of school. Kinderen missen schoolreisjes, of kunnen niet op sport met leeftijdsgenoten. Volwassen hebben geen sociaal leven. Dit laatste zorgt er ook voor dat veel armoede in Nederland onzichtbaar is. Verder zorgt opgroeien in armoede ervoor dat je hersenen zich niet goed kunnen ontwikkelen[6]. Wie geen aandacht heeft voor armoede in ons land zal misschien schrikken van de cijfers, maar dit betekent dus dat momenteel 1 op de 9 kinderen grote kans op blijvende hersenschade heeft, puur en alleen omdat het ze niet is ‘gelukt’ om in een gezin geboren te worden wat niet arm is.
Al in al is armoede in Nederland een groot probleem. De kapitalistische economie is niet ingericht om iedereen een waardig leven te bieden, en bewijst dit keer op keer weer. De strijd om voorgoed met armoede af te rekenen, hier en in de rest van de wereld, is de strijd voor het socialisme.
Voetnoten:
- https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/01/cbs-meer-dan-miljoen-nederlanders-leefden-in-2019-in-armoede-a4022251
- Eenoudergezin met twee kinderen €1.600, paar zonder kinderen €1.460, paar met twee kinderen €2.000
- https://www.groene.nl/artikel/schaatsen-op-dun-ijs
- https://www.groene.nl/artikel/rondkomen
- https://nos.nl/collectie/13853/artikel/2362454-beurs-op-recordhoogte-na-onvergetelijk-economisch-jaar
- https://www.stimulansz.nl/hersenontwikkeling-bij-kinderen-in-armoede/