Hoe de wind langzaam de februaristaking afstompte: de verdoezeling van een rode erfenis

Redactie Voorwaarts

Zondag 24 Februari organiseren de CJB en NCPN voor de tweede keer een herdenking en viering van de Februaristaking. Het is dan 78 jaar geleden dat op de Noordermarkt de Februaristaking werd uitgeroepen door de CPN. De volgende dag brak een massale staking uit waarin gedemonstreerd werd tegen de Jodenvervolging en de Duitse bezetting.

Herdenkingen van historische gebeurtenissen, zeker als het gaat om de Tweede Wereldoorlog en de strijd tegen het fascisme, worden veelal gebruikt door de heersende burgerlijke klasse om de geschiedenis te herschrijven. Zo wordt de rol van communistische verzetshelden en het rode leger in de overwinning op Nazi-Duitsland en haar bondgenoten geminimaliseerd. Als communistische verzetsleden zoals Jan Bonekamp en Hannie Schaft al genoemd worden, dan worden zo goed als nooit hun daden beschreven als onderdeel van een georganiseerde strijd van gewone mensen, voornamelijk uit de arbeidersklasse, waarbij de communistische partij een zeer belangrijke coördinerende en inspirerende rol speelde. In plaats daarvan wordt het verzet ten onrechte voorgesteld als een reeks spontane daden van ‘speciale individuen’.

Het verdraaien van de boodschap van herdenkingen is slechts één gereedschap in het uitgebreide arsenaal voor het schrijven van een revisionistische burgerlijke geschiedenis. Het einddoel als het gaat om de historie van de Tweede Wereldoorlog is het distantiëren van het kapitalisme met het fascisme. Fascisme wordt in plaats van een dictatuur van de meest reactionaire elementen van het kapitalisme, slechts geschetst als een autoritair militarisme tegenover de liberale democratie, dat er ook toe leidt dat het communisme, ook afgeschilderd als een “autoritaire ideologie”, kan worden geplaatst in hetzelfde hoekje als het fascisme.

Wanneer deze verdraaiingen niet meer voldoen, en de burgerij een directe dreiging van de arbeidersklasse tegen hun machtspositie ervaart, kan er worden overgeschakeld op de directe onderdrukking door politie en leger van manifestaties. Het ergste voorbeeld hiervan in Nederland vond plaats in 1951, toen de Hannie Schaft herdenking in Haarlem werd verboden. Toen alsnog vele mensen, waaronder veel oud-verzetsleden, opdaagden voor de mars, werden ze teruggedreven door een massale politiemacht. Er werden zelfs pantserwagens ingezet die hun machinegeweren richtten op het volk.

In 2019 wordt het communisme niet meer als zo’n grote dreiging als in 1951 gezien, dus het met groot vertoon verbieden van manifestaties zal niet zo gauw gebeuren (al kan dat snel veranderen). In plaats daarvan heerst de revisionistische geschiedenis bij herdenkingen. Juist daarom is het organiseren van alternatieve evenementen die wel het juiste verhaal vertellen over de rol van de communistische beweging nu zo belangrijk, alsook het werken met groepen die al herdenkingen organiseren, om ook daar ons verhaal duidelijker te kunnen laten klinken. Daarom zijn de NCPN en CJB ook op 25 februari bij de door de FNV georganiseerde herdenking aanwezig (om 14:30 uur in de filmzaal van de Stopera, Waterlooplein 28 in Amsterdam), en zullen we een krans leggen bij het standbeeld van de Dokwerker dat symbool staat voor de Februaristaking.