Onder deze leus vierden we zondag de Februaristaking, die 24 februari 1941 door enkele honderden communisten werd voorbereid op de Noordermarkt in Amsterdam. We publiceren hier de toespraak die namens het Algemeen Bestuur van de CJB op het evenement werd gehouden. Op de viering werden ook andere toespraken gehouden, waaronder door Roel Walraven, die binnenkort gepubliceerd zullen worden.
Beste kameraden en vrienden,
Vandaag zijn we bij elkaar gekomen om 78 jaar later een tot op de dag van vandaag inspirerende verzetsactie te herdenken en te vieren. Op 25 februari 1941 protesteerden honderdduizenden Nederlandse arbeiders tegen de fascistische bezetting van de Nazi’s en de terreur tegen joodse Nederlanders die daarbij hoorde. In Amsterdam en omstreken uitten duizenden hun solidariteit door het werk neer te leggen en te staken.
Voorafgaand aan de staking liep de onrust al op onder de Nederlandse arbeidersklasse: steeds meer arbeiders werden uitgezonden naar Duitsland, hoge werkloosheid, werkverschaffing met langere dagen en dezelfde lonen, lage uitkeringen. Al deze onderdrukking van de arbeidersklasse leidde tot ontevredenheid en protesten. Onder het mom dat joodse medeburgers de oorzaak waren van deze onrust en om het verzet tegen te gaan, schakelden de fascistische bezetters over naar terreur. Dit resulteerde in de razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam. Hierbij werden meer dan 400 joodse mannen bijeengedreven, opgepakt en gedeporteerd. Deze twee razzia’s waren de directe aanleiding tot de oproep van de Communistische Partij van Nederland (CPN) op 24 februari 1941 door middel van een openluchtvergadering van de partij op de Noordermarkt in Amsterdam. Met het manifest Staakt, staakt, staakt!!! werd de staking tegen fascisme en voor solidariteit op 25 en 26 februari 1941 een feit.
De CPN kon de Februaristaking uitroepen omdat ze daartoe voldoende organisatorisch vermogen had. Ondanks dat niemand kon voorspellen hoe groot de staking zou worden, bleken de volharding, posities en ervaring van de communistische partij doorslaggevend. Zij maakte toen een juiste inschatting van het fascisme en extreem-recht, iets wat wij ook moeten doen. Een correcte inschatting van de werking van het fascisme, de meest agressieve vorm van het kapitalisme, is broodnodig.
Dus hoe staat het er nu dan voor met het fascisme en extreemrechts in Nederland en Europa? En welke lessen kunnen we trekken uit deze heldhaftige verzetsactie die we tot de dag van vandaag herdenken?
Afgelopen jaren zien we overal in Europa een sterke opkomst van racisme en zelfs fascistische bewegingen. In Nederland manifesteert dit zich door de sterkere positie van partijen zoals de PVV onder leiding van Geert Wilders en FvD onder Thierry Baudet. Maar met name ook door de algemene verrechtsing van het maatschappelijk debat en de gevestigde politieke partijen. We zien eenzelfde ontwikkeling ook in Frankrijk met het Nationaal Front van Marine Le Pen, Vlaams Belang in België (Tom van Grieken), FPO (Vrijheidspartij van Oostenrijk) in Oostenrijk (Norbert Hofer), Lega Nord in Italië (Matteo Salvini) en AfD (Alternatief voor Duitsland) in Duitsland (Frauke Petry).
Er heerst de opvatting dat doordat mensen als Wilders en Baudet zijn begonnen het onzegbare toch te zeggen, ook de andere partijen mee naar rechts bewegen. Het tegenovergestelde is echter waar. In een samenleving gebaseerd op uitbuiting heeft juist de gevestigde orde de rol om in tijden van crisis en sociale afbraak de woede van het volk af te wentelen op zondebokken. Zo ontstaat de ruimte voor extreemrechts. Op zoek naar sensatie werken de media – grotendeels in handen van de rijke profiteurs van sociale afbraak – hieraan mee. Naarmate de sociale spanningen toenemen, wordt het racisme verder opgeblazen. Alleen zo blijft een systeem in crisis beheersbaar, dat sociale waardigheid en leefomgeving vernietigt.
Met de toenemende imperialistische oorlogen van de afgelopen decennia, zijn de oorlogsvluchtelingen uit Syrië, Yemen en andere landen enorm in omvang toegenomen. In 2017 waren er ongeveer 650.000 asielzoekers die bescherming zochten in Europa. Extreemrechtse en fascistische partijen focussen hun haatcampagnes op deze groepen en schrijven hen de toenemende spanningen binnen de Europese maatschappijen toe. Economische problemen op nationaal en internationaal vlak worden verweten aan het toenemend aantal vluchtelingen. Partijen zoals Lega Nord zaaien haat met leuzen zoals Prima la nostra gente! (Eerst onze mensen!), terwijl de Griekse nazi’s van de Gouden Dageraad zelfs moordaanslagen op immigranten hebben gepleegd. Hele bevolkingsgroepen worden in de Europese maatschappijen beschuldigd van maatschappelijke en economische problemen (zoals werkloosheid, criminaliteit, etc.) op basis van hun religie, etnische achtergrond of geaardheid. Het zijn vaak vooral moslims die een groot deel van deze haat op hun dak krijgen. Dit mondt nu ook uit in nieuwe wetten, zoals het onlangs aangenomen boerkaverbod in ons land.
Met allerlei argumenten dat de veiligheid en welvaart van Europa vergroot en versterkt zou moeten worden, worden nieuwe muren om Europa heen gebouwd. Dit zijn niet alleen fysieke muren maar ook virtuele muren en maritieme muren om de instroom van vluchtelingen te controleren. Een voorbeeld hiervan zijn de zogenaamde Frontex-operaties in de Middellandse zee, waar Nederland ook aan meedoet. Frontex is het Europees agentschap voor het beheer van de buitengrenzen, opgericht in 2004 en operationeel sinds 2005. Frontex houdt alles wat gebeurt aan de buitengrenzen actief in de gaten en verzamelt er zoveel mogelijk informatie over. Aan de hand van deze informatie maken ze voorspellingen over de bewegingen van migranten. Steeds meer zijn ze betrokken bij de organisatie en de financiering van grootschalige deportaties. Ze halen met vliegtuigen overal in de Europese Unie migranten op om hen uit te zetten naar het land waarvan men denkt dat ze afkomstig zijn. Binnenkort mogen ze ook gewapend optreden tegen vluchtelingen om hun de toegang tot Europa te blokkeren. Het zogenaamde Fort Europa wordt dus opgebouwd en de defensiebudgetten groeien.
De vluchtelingenstromen, waar de EU en de fascisten zo van lijken te schrikken, ontstaan echter niet uit het niets. Een gedeelte komt uit landen waar grote lagen van de bevolking geen toekomst hebben, omdat de mensen tegen extreem lage lonen werken en hevig worden uitgebuit door het grootkapitaal, waaronder Nederlandse en andere Europese multinationals. Maar het overgrote gedeelte van de vluchtelingen komt uit landen waar imperialistische interventies en oorlogen worden gevoerd, onder het voorwendsel van terreurbestrijding of strijd tegen dictators. In werkelijkheid worden de oorlogen gevoerd om de controle over grondstoffen, transpoortroutes en markten. Dat is waar de monopolies van de imperialistische machten op loeren, waaronder de VS en Rusland, maar natuurlijk ook Nederland en andere landen uit de EU. De imperialistische oorlogen en interventies, waarin de NAVO en de EU een vooraanstaande rol spelen, vernietigen hele steden en landen. Ze dwingen miljoenen mensen hun vaderland, hun geliefden en hun hele leven achter te laten. Dit zijn de mensen die de EU wil ‘verwelkomen’ met de steeds verder bewapende Frontex.
Al deze zaken zijn bijzonder actueel. De afgelopen weken hebben we kunnen zien hoe de regeringen van de VS, andere landen in Latijns-Amerika en landen van de EU zich inmengen in interne aangelegenheden van Venezuela. De bevolking heeft daar niet alleen te lijden onder de kapitalistische economische crisis, die sterk wordt verergerd door de economische blokkade die aan Venezuela is opgelegd, maar ook de inmenging en de dreiging van militair ingrijpen door de VS en haar bondgenoten. De monopolies van de VS loeren op de grondstoffen van Venezuela, een land met één van de grootste olievoorraden ter wereld. Daarom vindt er een poging plaats om de democratisch gekozen regering af te zetten en een marionet-president te installeren. Nederland ofwel Curaçao dient als springplank voor deze zogenaamde ‘humanitaire’ interventie. Wij maken ons grote zorgen over de ontwikkelingen in Venezuela en we verdedigen het recht van ieder volk om zelf zijn eigen toekomst te bepalen, zonder inmenging van buitenaf. We zijn solidair met de arbeidersklasse in Venezuela en de Communistische partij van Venezuela die in erg moeilijke omstandigheden opereert.
In Europa zijn de ontheemde migranten op zoek naar veiligheid het pijnlijke gevolg van de imperialistische oorlogen in Syrië en andere landen. Zij worden ook nog eens als bedreiging voor onze beschaving gelabeld. Deze hypocriete tegenstelling dient de belangen van de bourgeoisie heel goed. Het racistische en fascistische beeld tegen de immigranten gaat gepaard met de argumentatie dat de sociale afbraak en bezuinigingen in het binnenland het gevolg zijn van het grotere budget voor immigratiebeleid en veiligheidsbeleid, oftewel het budget waarmee de imperialistische interventies gefinancierd worden. De lagere lonen zouden komen door de nieuwe goedkopere immigrantenarbeid. De eigen bevolking dus laten bloeden voor de kosten van de moord op andere volkeren, en zodoende ook nog de mensen ophitsen en mobiliseren tegen de slachtoffers van die oorlogen. Dubbel kassa… Solidariteit binnen de arbeidersklasse, tussen de Europese arbeiders en de nieuwkomende arbeiders, wordt tegengehouden door deze verdeling, demonisering en ontmenselijking. Maar de bourgeoisie zal niet in staat zijn om deze toenemende tegenstellingen op de lange termijn te handhaven en het verzet van een solidaire en verenigde arbeidersklasse te blijven blokkeren. Niet als het aan ons ligt, ten minste!
De Februaristaking van 1941 heeft ons geleerd dat we fascisme en haatzaaiing het beste kunnen bestrijden met solidariteit en collectief verzet. Ook al was de reactie van de Duitse bezetters destijds op de stakers gewelddadig, meedogenloos en hard: de betekenis van de staking blijft onveranderd in termen van wat de arbeidersklasse bereikt wanneer ze hand in hand verzet biedt tegen fascisme en vóór solidariteit. Wij, als communisten, weten dat alleen een bewuste, verenigde en strijdbare arbeidersklasse het afbreken van fascisme en onderdrukking voor elkaar kan krijgen. Het is de – destijds illegale – CPN gelukt om honderdduizenden arbeiders te mobiliseren en te organiseren tegen het fascisme. En net als toen in 1941, moeten wij, de Nederlandse Communistische Beweging, nu ook aan de voorhoede staan van deze strijd voor solidariteit.
Een andere wereld is niet alleen mogelijk, maar nodig! Economische crisis, vluchtelingencrisis, milieucrisis, Europese crisis – de wereld kan niet langer voortbestaan als een handjevol superrijken, banken en monopolies het voor het zeggen houden. De kern van het probleem is dat de sleutels van de economie, zoals de havens, kantoren en fabrieken, in handen zijn van een private eigenaren, de kapitalisten. In een hevige concurrentiestrijd proberen zij hun winsten veilig te stellen, door de lonen te drukken, de sociale zekerheid af te breken en met interventies en oorlogen de controle over grondstoffen en markten te verzekeren.
Wij strijden voor een maatschappij waarin de sleutels van de economie in handen zijn van de bevolking zelf. Want de enorme welvaart op deze aarde wordt geproduceerd door de wekende mensen, niet door de grootaandeelhouders van de monopolies, de kapitalisten. We strijden voor een maatschappij waarin de voortgangen in de techniek en de wetenschap ten goede komen aan iedereen. Een maatschappij waarin zaken als gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting, vrije tijd, vakanties en werk voor iedereen beschikbaar zijn. Waarbij de technologische vooruitgang niet gebruikt wordt om mensen extra uit te buiten of te ontslaan, maar om de arbeidstijd te verminderen, zodat mensen meer tijd hebben om zich bezig te houden met cultuur, sport, kunst en de ontwikkeling van hun persoonlijkheid en hun interesses. Dat is de maatschappij waarvoor wij strijden, het socialisme-communisme. Een maatschappij zonder armoede, oorlogen en imperialistische interventies, en waarin geen plaats is voor racisme en fascisme. Dat is onze boodschap als Communistische Jongerenbeweging. En we nodigen iedereen uit om samen met ons op te staan voor een andere wereld.
Dus, laten we vandaag weer, 78 jaar later, ons laten inspireren door wat de arbeidersklasse toen heeft kunnen bereiken in een fascistisch onderdrukkend systeem. Laat het ons vandaag inspireren om te blijven strijden voor het socialistische alternatief, dat de enige weg is om te breken uit de haatleuzen die we elke dag horen en de onderdrukking van zowel de Europese als de migrantenarbeiders. Laten we energie opladen door te herdenken om onze strijd voor solidariteit en socialisme voort te zetten. Vandaag weer schreeuwen we een 78 jaar oud manifest uit: Staakt, staakt, staakt!!!