Rafael
Sinds de electorale overwinning van sociaaldemocraat Lula da Silva in de Braziliaanse verkiezingen in oktober van 2022, zijn de coup dreigingen vanuit de supporters van voormalig president Jair Bolsonaro toegenomen. Groepen van geradicaliseerde supporters van Bolsonaro hebben in de dagen na de tweede ronden van verkiezingen snelwegen geblokkeerd met vrachtwagens. De verkeerspolitie heeft hier aanvankelijk niet ingegrepen en het duurde dagen voordat alle wegen vrij waren gemaakt. In de maanden voor de bestorming van meerdere overheidsgebouwen op 8 januari, hebben geradicaliseerde Bolsonaristas voor hoofdkwartieren van het leger gekampeerd. Ze eisten een onmiddellijk militaire interventie.
Op 8 januari heeft het radicalisme van de Bolsonaristas een toppunt bereikt. Wat begonnen was als een manifestatie in de hoofdstad Brasilia eindigde met het bestormen en urenlang bezetten van het parlementsgebouw, het hooggerechtshof en het paleis van de president. De Bolsonaristas hebben veel schade aangericht aan het interieur van het gebouw en hebben meerdere historische objecten vernield. Hun eisen waren gevarieerd, o.a. het ongeldig verklaren van de verkiezingen en een onmiddellijke militaire interventie zoals in 1964, die het startschot gaf voor een militaire dictatuur die meer dan twintig jaar duurde en duizenden mensen (voornamelijk communisten) heeft gemarteld en vermoord.
De reactie van de politie op de bestorming is zorgwekkend. De Bolsonaristas konden gemakkelijk het gebouw binnentreden. Pas nadat Lula een federale interventie aankondigde, werden arrestaties uitgevoerd. De gouverneur van het Federaal District werd voor deze milde aanpak voor negentig dagen van zijn functie verwijderd. De milde aanpak van de politie is een trend in de laatste maanden. De kampeerplekken van de Bolsonaro supporters voor de hoofdkwartieren van het leger mochten maandenlang ongestoord bestaan. Ze zijn pas opgedoekt door de politie na de gebeurtenissen van 8 januari.
In de aanloop op de bestorming en bezetting van de overheidsgebouwen, zijn er in meerdere Whatsapp- en Telegram-groepen die nepnieuws verspreiden gemobiliseerd voor deze actie in Brasilia. Deze groepen zijn goed georganiseerd en voeren constant acties die pleiten voor een meer openlijke dictatuur van het kapitaal. Zoals we waarschuwden in ons vorige artikel ‘verkiezingen in Brazilië’, betekent de electorale overwinning van Lula niet dat er een einde is gekomen aan de fascistoïde idealen in de Braziliaanse maatschappij en aan de versterking van extreemrechtse ideeën. Het ‘bolsonarisme’ blijft bestaan en zoals we gezien hebben in de laatste maanden, heeft Bolsonaro nog veel steun van de politie. Dit is een zorgwekkende situatie voor de Braziliaanse werkende klasse.
Het Bolsonarisme, de radicalisering van zijn supporters en de groei van de fascistoïde idealen in de Braziliaanse maatschappij zijn gevolgen van het kapitalisme en de wereldwijde kapitalistische crisis. De sociaaldemocratie van de Arbeiderspartij (PT) kan deze tegenstellingen niet oplossen. Sterker nog, het verraad van de sociaaldemocratie in de jaren dat de PT regeerde hebben juist de weg geopend voor het fascisme om te bloeien in de maatschappij. Zij hebben de antifascistische kracht, die in de organisatie van de arbeidersklasse ligt, verhinderd, door de massa’s te demobiliseren. Hun reformistische beleid heeft de basis voor het bolsonarisme en het extreemrechtse beleid gevormd.
Ook moeten er geen illusies bestaan over de aanpak van de burgerlijke instellingen die op gang is gezet sinds 8 januari. De ontwikkelen tonen de tegenstellingen binnen de Braziliaanse bourgeoisie. Het verdedigen van de ‘Braziliaanse democratie’ tegenover couppogingen betekent, vanuit het oogpunt van de burgerij, niets anders dan het verdedigen van de belangen van het ene gedeelte van het kapitaal tegenover het andere. Allemaal willen ze echter de instandhouding van de dictatuur van de bourgeoisie, en allemaal nemen ze maatregelen die de rechten van de werkende klasse inperken. Alleen de arbeidersbeweging kan met haar strijd democratische rechten daadwerkelijk verdedigen.
De NCPN en de CJB zijn solidair met de werkende klasse van Brazilië in het licht van deze extreemrechtse aanvallen. De reactie van de Braziliaanse werkers die massaal de straat op zijn gegaan op 9 januari is inspirerend en geeft een duidelijke boodschap: geen amnestie voor Bolsonaro en zijn fascistoïde supporters. We zijn solidair met de communistische beweging in Brazilië. Het is van belang dat die zich nog meer kan versterken in de komende maanden, om de zowel tegen het bolsonarisme op straat te kunnen strijden, als tegen de klassenverzoening van de sociaaldemocratische Lula-regering. Alleen door het bouwen van het socialisme-communisme in Brazilië kunnen zowel het fascisme als het opportunisme verslagen worden.
* Rafael is lid van de Commissie Internationaal.