Anton Hoffman

Toen Jesse Klaver als verkiezingsbelofte uitsprak dat alle achttienjarigen eenmalig €10.000 euro moesten krijgen zorgde dat voor veel reacties. De beschuldigingen vlogen de partij(leider) om de oren, van “links populisme” tot “stemmen kopen”. Waren deze reacties terecht? Die vraag is alleen te beantwoorden door te kijken naar eerdere beloftes van de partij, en te zien of die zijn waargemaakt.

Om te beginnen is het handig te kijken naar de idealen van de partij, zoals ze die zelf voor zich zien. Op de website kunnen we lezen onder het kopje ‘missie’:

“Al 30 jaar strijdt GroenLinks voor een inclusieve samenleving waarin we solidair zijn met elkaar én met de volgende generaties. Een eerlijk Nederland waarin we de klimaatcrisis aanpakken en zorgen voor een sterke publieke sector.

Onze groene en linkse oplossingen zijn hard nodig in Nederland. We merken de gevolgen van de klimaatcrisis en de zorg en het onderwijs hebben te maken met enorme onderwaardering en kaalslag, door rechts beleid.”

Op het eerste gezicht mooie idealen. Maar nader onderzoek toont helaas aan dat er niet veel van wordt waargemaakt. In wat volgt gaan we stapsgewijs wat keuzes langs in de Groenlinks geschiedenis die niet rijmen met de zelf opgestelde idealen.

“Groen”

Neem de klimaatwet. Deze werd eind 2018 met een grote meerderheid aangenomen door de Tweede Kamer. De wet is ontstaan uit een initiatiefvoorstel van de PVDA en Groenlinks, maar uiteindelijk stemden de VVD en CDA er ook mee in, iets dat werd afgekocht met een hoop concessies voor deze twee partijen en de kapitalisten die hen steunen, in dit geval voornamelijk de fossiele brandstof industrie en grootveehouders. Er werd geen inkrimping van de veestapel opgenomen in de wet, en de harde eis van 55% CO2-reductie werd afgezwakt naar een ‘streven’ van 49 procent.

Ongeacht de oorspronkelijke intenties achter het initiatiefvoorstel, het eindproduct liegt er niet om: de klimaatwet was een slap aftreksel van het toch al niet zo strenge Parijs-Akkoord. Het samenwerken met schijnbare politieke tegenstanders wordt vaak verdedigt met de claim “dat je als politieke partij soms je verantwoordelijkheid moet nemen,” maar wat is er verantwoord aan een klimaatwet accepteren die niet eens in de buurt komt van een oplossing voor het klimaatprobleem?

“Links”

Groenlinks was ook een van de ondertekenaars van het ‘Begrotingsakkoord van 26 april 2012’, in de volksmond beter bekend als het Kunduzakkoord of Lenteakkoord. De steun van onder andere  Groenlinks, een oppositiepartij, maakte dit akkoord mogelijk. De vraag is waarom Groenlinks meedeed, aangezien ze effectief steun betuigden aan een hele waslijst van bezuinigingen, van lerarensalarissen tot persoonsgebonden budget.

Ook werd het hoge BTW-tarief verhoogd. Hieronder vallen bijna alle niet-etenswaren, maar dus ook essentiële producten zoals tandpasta, kleren, of meubels. Deze verhoging raakt de portemonnee van alle Nederlanders, maar vooral de mensen die toch al niet veel geld hebben worden met Btw-verhogingen relatief het hardst geraakt. Dan komt daar bovenop ook nog het verhogen van het eigen risico, wat betekent dat mensen in onzekere financiële situaties nog meer onzekerheid krijgen.

Dit alles is een beetje opmerkelijk, gelet op de ‘missie’ van Groenlinks. Ze beklagen dat zorg en onderwijs te maken hebben gehad met enorme onderwaardering en kaalslag door “rechts beleid”. Waarom heeft Groenlinks dan de eigen handtekening onder dit soort beleid gezet?

€10.000 voor iedereen?

Als we al het voorgaande in ons achterhoofd houden, hoe moeten we dan kijken naar het voorstel om elke achttienjarige eenmalig €10.000 te geven? Een mogelijke reactie is om te zeggen dat je jongeren beter helpt door volledig gratis onderwijs te garanderen. Dan weet je zeker dat de jongeren zelf of hun ouders (die vaak nog veel te zeggen hebben over hun achttienjarige kind) het geld niet verkeerd inzetten.

Maar er zitten ook andere haken en ogen aan het voorstel. Groenlinks noemt in de argumentatie voor het voorstel de problemen waar jongeren mee te maken hebben, zoals flexibilisering, onbetaalbare huizenprijzen en afbraak van de sociale zekerheid (‘verzorgingsstaat’), en dan bieden ze als ‘oplossing’ 10.000 euro voor elke jongere. Alsof daarmee die problemen zouden kunnen worden opgelost. Bovendien is 10.000 euro voor verreweg de meeste jongeren niet eens genoeg om alle studiegerelateerde kosten te betalen.

Groenlinks verwijst ook naar de bekende econoom Piketty, die het kapitalisme wil ‘verbeteren’ en heeft voorgesteld om elke jongere een schenking te geven. Dat er grote ongelijkheid bestaat in de wereld, komt (volgens deze opvatting) doordat er ongelijkheid is. Een cirkelredenering die alleen maar tot dit soort loze voorstellen kan leiden die het probleem niet oplossen. De oorzaak van de ongelijkheid ligt immers in het private eigendom van de productiemiddelen, dat ervoor zorgt dat de eigenaren de grote bedrijven miljoenen winst maken terwijl de werkende mensen – die alle welvaart produceren – moeten knokken om rond te komen. Het is ook voor de belangen van de kapitalisten dat de flexibilisering wordt doorgevoerd, dat de huizenprijzen onbetaalbaar zijn en de sociale zekerheid wordt afgebroken.

Deze problemen kunnen niet worden opgelost binnen het kapitalisme met zulke loze verkiezingsbeloftes, die ook niet gerealiseerd zullen worden omdat de burgerlijke partijen zoals Groenlinks die beloftes na de verkiezingen in no time vergeten, vaak onder het mom van concessies doen aan andere partijen.

Groenlinks heeft in het verleden keer op keer getoond dat ze dit soort beloftes gebruiken als “fiches”, om aan een onderhandeltafel te schuiven met hun wensen en die van een andere partij. Omdat “je verantwoordelijkheid nemen” door mee te regeren blijkbaar belangrijker is dan heldere standpunten en principes waar je op kan vertrouwen.

Groenlinks, partij voor het kapitaal

Dat Groenlinks, ondanks haar naam, niet groen en niet links beleid voert, is uiteindelijk geen grote verrassing. Groenlinks blijft een burgerlijke partij, en dat betekent dat zij de belangen van de kapitalistenklasse voorop stellen. Beloftes zoals die nu gedaan worden tijdens de verkiezingscampagne zullen als sneeuw voor de zon verdwijnen als de stemmen van het volk eenmaal binnen zijn. Natuurlijk, misschien krijgen wij ook wat, een afgezwakt goedmakertje als kruimels, maar uiteindelijk zullen burgerlijke partijen, of ze nou Groenlinks of VVD heten, er toch vooral voor zorgen dat het kapitaal op rozen zit.

Kapitalisme en een goed milieu gaan niet samen, evenmin als kapitalisme en een eerlijke samenleving zonder armoede. Opkomen voor groene en eerlijke toekomst, en ondertussen vasthouden aan de kapitalistische samenleving, dat is niet mogelijk. Groenlinks verklaart zich solidair met de status quo: geen echte strijd voor “een inclusieve samenleving” zoals zij dat noemen, maar een plaats aan de tafel bij BV Nederland.