Roel Hoefmaker

Ik ben over het algemeen geen groot voetbalfan, maar zodra het WK om de hoek komt kijken weet deze volkssport mij toch weer aan te grijpen. En ondanks dat ik overtuigd communist ben, kon ik mijzelf dan soms zelfs betrappen op enige nationalistische gevoelens. Zeker nu dit WK Andries Noppert op doel stond, een keeper die tot een klein jaartje terug nog speelde voor de Go Ahead Eagles, werd ik soms overvallen door gevoelens die ik niet wist dat ik in mij had, namelijk: trots op mijn provincie: Overijssel.

Dit gebeurt ons Overijsselaren niet vaak. Dat Noppert uit Friesland komt laten we dan gemakshalve maar even buiten beschouwing. Ook het feit dat Noppert eigenlijk voor het verkeerde Overijsselse team speelde, in de verkeerde Overijsselse stad, zien we dan maar even door de vingers. Lang leve PEC Zwolle! Kortom, voetbal is een sport dat toch gemakkelijk veel emoties oproept. Het is dan ook niet makkelijk om niet te kijken. Ongewild word je soms toch in de hype meegesleurd. De NOS heeft als compromis beloofd om ook aandacht te besteden aan de schaduwzijde van dit WK. Maar heeft dat überhaupt effect? En leren we hier eigenlijk wel de juiste lessen uit? Het korte antwoord is: nee. Het lange antwoord vraagt ons om even op de zaak in te zoomen. Wat is er in de aanloop van dit WK gebeurt en hoe kon het gebeuren dat dit WK überhaupt werd toegewezen aan Qatar? Zoals zo vaak draait dit allemaal maar om een ding: geld.

“Het is weer top, het is weer toppie”

Voordat in 1949 de export van olie in de grote hoeveelheden op gang kwam bestond de economie van Qatar vooral uit visserij en pareljagen. Maar de olie-export zorgde ervoor dat Qatar in korte tijd steen- en steenrijk werd. Zeker toen er in de jaren ‘90 ook nog een grote natuurlijke gasbron werd ontdekt. Het geld sloeg op de klippen, en in rap tempo stampten de Qatari de meest groteske en weelderige gebouwen als statussymbolen uit de grond. 

Anno 2022 is Qatar is het allereerste Arabische land waar het Wereld Kampioenschap voetbal wordt gehost, en dit is absoluut een zaak van eer. Een moment voor Qatar om te laten zien wat ze allemaal in huis hebben, met stadions en gebouwen die hun rijkdom alleen maar moeten onderstrepen. Deze rijkdom geldt echter alleen voor een klein deel van de oorspronkelijke Qatari, die bij elkaar trouwens maar 5% van de totale bevolking vormen. De overige 95% van de bevolking bestaat uit ruim 2 miljoen arbeidsmigranten die uit allerlei verschillende landen gehaald worden om het vuile werk voor de Qatarese bourgeoisie op te knappen. Deze arbeiders worden geworven in o.a. India, Pakistan en Bangladesh door sponsoren. Warm gemaakt met grote beloftes moeten deze arbeidsmigranten vaak een groot geldbedrag betalen aan zo’n sponsor om mee te mogen naar Qatar. Eenmaal aangekomen in Qatar worden de arbeiders vaak niet of nauwelijks betaald, krijgen ze regelmatig slaag en hebben sponsoren de macht om hun paspoorten af te pakken zodat ze het land niet meer uit kunnen.

Ook voor de bouw van de stadions waar ons Oranje legioen in voetbalde zijn de arbeidsmigranten uitgebuit. De voorbereidingen voor dit leuk spelletje voetbal veranderden al snel in een bloedbad. De arbeiders hadden vaak te maken met levensgevaarlijke situaties en moesten lang doorwerken in temperaturen van rond de 50 °C. Bijna dagelijks vielen er doden bij de werkzaamheden. In februari 2021 publiceerde de Britse krant the Guardian een artikel waarin stond dat bij de bouw van stadions en andere WK-faciliteiten meer dan 6500 arbeidsmigranten zijn omgekomen.

Wist de FIFA dan niet beter toen ze het WK in 2010 aan Qatar toewezen? Zeker wel! Het was al jaren bekend dat de arbeidsomstandigheden in Qatar op zijn minst gezegd niet fraai waren, en direct na de toewijzing in december 2010 probeerden verschillende groepen de FIFA te waarschuwen. Amnesty International publiceerde onderzoek na onderzoek en zelfs het State Department van de Verenigde Staten lanceerde in 2011 een rapport over de slechte arbeidsomstandigheden in Qatar. Waarom sloeg de FIFA alle waarschuwingen en rapporten in de wind en wezen ze het WK toch toe aan Qatar? Geld. In 2014 kwam uit een onderzoek van de Sunday Times naar voren dat er meerdere stemgerechtigde FIFA-leden met miljoenen dollars waren omgekocht om het WK toe te wijzen aan Rusland (2018) en Qatar (2022) respectievelijk. Hierin wordt voor onze ogen een tot op het bot verrot kapitalistisch systeem blootgelegd. Al jaren worden miljoenen arbeidsmigranten uitgebuit, geslagen en tegen hun wil in vastgehouden in een land waar ze niet uit kunnen aangezien hun paspoort is afgepakt, maar voor een goed gevulde portemonnee kijkt de FIFA gerust even een andere kant op. Dit is onlosmakelijk verbonden met het feit dat de hedendaagse voetbalindustrie volledig wordt beheerst door het niet-aflatende streven naar winst. 

Voor onze ogen voltrekt zich een moderne slavernij op grote schaal, maar het malafide, corrupte, groot-kapitalistische FIFA en hun netwerk van even zo corrupte sportorganisaties en sponsoren knijpen hun ogen dicht. Zij zijn allemaal radertjes in een verrot kapitalistisch systeem waarin geld altijd boven moraliteit staat. Kostas Papadakis, Europarlementariër voor de Communistische Partij van Griekenland (KKE), benadrukte het volgende in zijn tussenkomst in het Europees Parlement: “Duizenden dode arbeiders en gewonden, waarvan 90% immigranten, zijn geregistreerd sinds de bouwwerkzaamheden voor het WK-voetbal in Qatar begon. Dit zijn geen arbeidsongevallen maar misdaden door werkgevers, een enorm arbeidsoffer in de miljarden business tussen Qatar, FIFA, bouwgroepen en hamsterende sponsoren.”

In de maalstroom van de FIFA varen ook de KNVB, de sponsoren en zelfs veel journalistieke organisaties en talkshows vrolijk mee. Pijnlijk kenmerkend was hierin de Jumbo reclame waarin een C-artiest vrolijk hossend met een groep bouwvakkers proclameerde: “het is weer top, het is weer toppie…” Beter is de Nederlandse houding nog niet eerder samengevat.

“Wij houden van Oranje, om zijn daden en zijn roem”

Er is al door veel verschillende mensen geopperd om het wereldkampioenschap voetbal te boycotten en er niet meer naar te kijken. Of je dit doet moet iedereen voor zichzelf bepalen, ik snap zowel de principiële niet-kijkers als de stiekeme wel-kijkers. Interessant lijkt mij echter om in te zoomen op welke lessen we eigenlijk leren uit dit WK. Want als op TV de verschrikkelijke situatie van de arbeidsmigranten al wordt besproken (hetgeen nog veel te weinig gebeurt), dan blijft het gesprek vaak steken op terechte commentaar richting de FIFA of richting Qatar. Echter gaat men dan voorbij aan het structurele probleem van het kapitalistische systeem wat deze corruptie in de hand werkt. Het wordt al heel snel vingerwijzen. “Kijk eens hoe slecht zij het doen. Gelukkig doen wij het beter!” Terwijl wij zo naar de problemen buiten onze (Europese) grenzen kijken, werken er op dit moment illegale immigranten voor een laag loon aan het Olympisch Dorp ten noorden van Parijs, voor de spelen van 2024. Ook bij ons worden arbeidsmigranten niet goed behandeld. Veel Poolse arbeiders worden structureel onder veel rooskleurigere voorwendselen naar Nederland gelokt, om daar vervolgens terecht te komen in slechte huisvesting met lonen die veel lager zijn dan hen was beloofd. En denk ook aan het grote onderzoek naar corruptie en omkoping binnen het Europese parlement, waarin Eva Kaili is opgepakt om verhoord te worden. Naar verluid heeft zij grote geldsommen ontvangen van de Qatarese regering die hiermee probeerden om invloed uit te oefenen op het beleid van de EU. Eva Kaili was een van de veertien vicevoorzitters van het Europese parlement en lid van de sociaaldemocratische fractie. Het rot van corruptie en geldbejag zit tot in de wortels van het kapitalistische systeem dat ons raakt in alle lagen van ons leven. Niet alleen in verre landen en tot de hoogste regionen van malafide sportorganisaties, maar ook bij onze buren, de Europese Unie en vooral ook ons eigen land.

Het belangrijkste is dit: kijk het WK of kijk het WK niet, maar laten we dat niet doen zonder ook te kijken naar het systeem wat dit WK mogelijk heeft gemaakt. Want wanneer het debat louter rond vingerwijzen blijft hangen dan hebben wij in Nederland geen besef van het systeem waar we zelf ook aan deelnemen. Het WK van 2022 laat ons het ware gezicht van het kapitalisme zien, en het is niet fraai. Het WK van 2022 legt de vinger op de zere plek en laat ons het kapitalisme zien voor wat het is: een systeem waarin geld altijd voor mensenlevens zal gaan. Een systeem wat uit zichzelf niet in staat is om beter te worden, maar wat zonder verbetering absoluut onhoudbaar is. Wat dat betreft kan ik eigenlijk alleen maar zeggen: ‘We zijn er weer bij en dat is FIFA, FIFA Hollandia’.

Bronnen:

902.gr: https://www.902.gr/eidisi/athlitismos/313944/i-sapila-piso-apo-ti-lamperi-vitrina

902.gr: https://www.902.gr/eidisi/eyrovoyli/312163/oi-thanatoi-hiliadon-ergaton-sta-ergakaterga-einai-ergodotika-egklimata-sto

Amnesty: https://www.amnesty.nl/wat-we-doen/landen/qatar

NOS: https://nos.nl/artikel/2455260-illegalen-bouwen-mee-aan-olympisch-dorp-parijs

NOS: https://nos.nl/artikel/2455741-onderzoek-naar-omkoping-in-europarlement-door-qatar-vicevoorzitter-opgepakt

NOS: https://nos.nl/artikel/2432771-poolse-europarlementarier-waarschuwt-polen-voor-werken-in-nederland

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldkampioenschap_voetbal_2022#Keuze_gastland

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Qatar

AD: https://www.ad.nl/sport/fifa-leden-kregen-miljoenen-om-wk-aan-rusland-en-qatar-toe-te-wijzen~a390c973/

Twitter-statement JOVD: https://twitter.com/JOVD/status/1598575409574166530

“Lopend Vuurtje” is een rubriek van columns op Voorwaarts. Het is een plek waar men zowel binnen als buiten de CJB op een toegankelijke manier een kritisch rood geluid kwijt kan. De meningen en stellingen van de columns zijn niet per se de opvattingen van de CJB als organisatie, maar dragen bij aan een betrokken maatschappelijk debat onder werkende en studerende jongeren. Als CJB is de wisselwerking tussen dagelijkse praktijk en theorie van groot belang, en testen we die ook graag aan de dagelijkse praktijk van onze leden en sympatisanten. Wij willen met dit platform elke strijdbare vonk de kans geven een “lopend vuurtje” te worden.

Zelf een column insturen? Stuur dan een mail naar redactie@voorwaarts.net