Toespraak herdenking Februaristaking 2022: Over Imperialisme

Jaap namens het Internationaal Bureau NCPN/CJB

Op 20 februari organiseerden de NCPN en CJB een herdenking van de Februaristaking. Hieronder publiceren we de toespraak van Jaap, lid van het Internationaal Bureau van de NCPN en CJB. Jaap ging in op het imperialisme; hoe de imperialistische tegenstellingen uitmonden in de Tweede Wereldoorlog en het fascisme. Ook ging hij in op de rol van het imperialisme vandaag de dag. Hij wees op de zorgwekkende ontwikkelingen in Oost-Europa, die enkele dagen nadat deze toespraak werd gehouden escaleerden met de invasie van de Russische Federatie in Oekraïne.

Beste kameraden, het is nu 81 jaar geleden dat hier om ons heen de grootste, massale verzetsactie tegen de gruwelen van het fascisme plaats vond. Hier op deze plek kwam de arbeidersbeweging bij elkaar om op te staan tegen de fascistische bezetting. Alhoewel het 81 jaar geleden is, is de strijd die onze kameraden toen voerden is vandaag de dag nog net zo belangrijk. Dat wij deze dag vieren en herdenken is daarom van groot belang.

Zowel het fascisme als de oorlog en de bezetting, zijn geen dingen die zomaar uit de lucht zijn komen vallen, maar iets wat voortvloeit uit het imperialisme.

Maar wat is dan imperialisme?

Velen associëren imperialisme met kolonialisme, met oorlog en onderdrukking van het ene land door het andere land. Hoewel dit er helaas vaak een onderdeel van is, is het koloniale stelsel met haar vast gedefinieerde invloedssferen verdwenen zonder dat het imperialisme is verdwenen en zijn er landen die imperialistisch zijn zonder ooit kolonies gehad te hebben.[1]

Om te begrijpen wat imperialisme is, en waarom het gepaard gaat met oorlog en onderdrukking, moeten we eerst kijken naar de economie.

De ontwikkeling van het kapitalisme gaat gepaard met de concentratie van de productiemiddelen en het kapitaal in steeds minder handen; in de handen van enorme monopolies. Het imperialisme is dus een stadium in de ontwikkeling van het kapitalisme, waarin de monopolies een beslissende rol spelen in de economie. De monopolies bepalen, op basis van de belangen van het grootkapitaal, de economische ontwikkeling.

Lenin geeft in zijn klassieker ‘Het imperialisme als hoogste stadium van het kapitalisme’ vijf kenmerken:

1. De productie en het kapitaal zijn zo sterk geconcentreerd in steeds minder handen, dat er monopolies ontstaan, die een beslissende rol in het economische leven spelen.
2. Er vindt een versmelting van bank- en industrieel kapitaal tot “financierskapitaal” plaats, en op grondslag daarvan ontstaat een financiersoligarchie.
3. De kapitaalexport krijgt, in tegenstelling met de warenexport, een bijzonder grote betekenis.
4. Er vormen zich internationale monopolistische verbonden van kapitalisten, die de wereld onder elkaar verdelen.
5. De territoriale verdeling van de wereld tussen de grote kapitalistische mogendheden is voltooid. [2]

Vooral dat vijfde kenmerk, dat de wereld opgedeeld wordt in invloedssferen, zorgde ervoor dat er geen andere kant kon worden opgekeken dan naar binnen en naar het land van andere grootmachten. En daarvoor gebruikte het kapitaal het fascisme. Het fascisme moest de arbeidersbeweging breken en de binnenlandse uitbuitingsgraad vergroten, zodat de imperialistische roofheren hun gewicht konden zetten achter deze enorme veroveringsoperatie.

De Tweede Wereldoorlog was enerzijds een enorme imperialistische invasie van de socialistische Sovjet-Unie. Maar anderzijds was het ook een oorlog tussen imperialistische machten om de herverdeling van kolonies, grondstoffen, markten en transportroutes – met aan de ene kant o.a. Duitsland, Italië en Japan, en aan de andere kant o.a. het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten.

In hun strijd om de beheersing van grondstoffen en afzetmarkten en het veiligstellen van de hoogste winst zetten de kapitalisten de volkeren van verschillende landen tegen elkaar op en ontketenen ze bloedige oorlogen voor het herverdelen van hun invloedssferen. Het fascisme is daarbij een middel voor het kapitaal: met demagogie, leugens en terreur worden zowel de organisaties als de ideologie die de klassenbelangen van de arbeiders verdedigen onderdrukt, terwijl met valse tegenstellingen en leugens haat gecreëerd wordt tussen volkeren en veroveringsoorlogen worden voorbereid. Fascisme en oorlog gaan dan ook hand in hand met het imperialisme en het gevaar van fascisme en oorlog wordt in tijden van economische kapitalistische crisis nog groter. Dan gaan de kapitalisten nog wanhopiger op zoek naar nieuwe afzetmarkten en een hogere uitbuitingsgraad. En een kat in het nauw maakt rare sprongen. [2]

Dat imperialisme, dat destijds het fascisme en de Tweede Wereldoorlog met al zijn ellende heeft voortgebracht, bestaat nog steeds. Nog steeds spelen imperialistische allianties de wereld tegen elkaar uit en wordt er gezocht naar nieuwe manieren van winst.

Een voorbeeld daarvan is de NAVO. [1] Een anticommunistisch en imperialistisch bondgenootschap waar ook onze regering deel van is, waar Nederlandse soldaten voor strijden en via contract aan zijn gebonden. De NAVO voert een steeds agressievere politiek tegen China en Rusland. Deze landen zijn voor de Amerikaanse en Europese monopolies namelijk de belangrijkste concurrenten.

De afgelopen tijd hebben kunnen zien hoe de spanningen steeds verder opgedreven om Ruslands invloedssferen een voor een af te pakken of te neutraliseren. Rusland, dat tegenwoordig een kapitalistisch land is waar de monopolies de dienst uitmaken, probeert juist zijn invloed uit te breiden. De VS heeft internationale verdragen voor wapencontrole verscheurd en begint een nieuwe wapenwedloop van ballistische raketten en nucleaire omsingeling. De Europese NAVO-bondgenoten werken hier hartstochtelijk aan mee met bijvoorbeeld de installatie van de anti-raket-schild in Oost-Europa. Ook houdt de NAVO grootschalige militaire oefeningen gehouden in Oost-Europa en de Kaukasus. Rusland houdt op zijn beurt ook grootschalige militaire oefeningen met bondgenoten in Oost-Europa, de Zwarte Zee, de Middellandse Zee en in het Midden-Oosten. Zo wordt een enorm gevaarlijke spiraal in gang gezet van wapenontwikkeling, militaire oefeningen en confrontaties in de grensgebieden.

In landen zoals Oekraïne worden fascistische organisaties ingezet zoals het Azovbataljon, die de wolfsangel in zijn wapen heeft zitten, en de Svobodapartij die zogenaamd zouden strijden voor de vrijheid van het Oekraïense volk en de Russische onderdrukking willen vernietigen. Groepen als dit worden zo gebruikt om de confrontaties op te zoeken tussen de imperialistische machten. Er wordt een reden gevonden om de verdelingen te herschikken.

De bevolking is altijd het slachtoffer in deze situaties. Zij worden misbruikt door de kapitalisten voor hun eigen hebzucht en komen in de meest vreselijke situaties terecht.

Lenin benadrukte dat het imperialisme het hoogste en laatste stadium van het kapitalisme is, waarin de noodzaak en de mogelijkheid van het socialisme steeds duidelijker wordt.

De monopolies buiten duizenden, soms wel honderdduizenden werkers uit, vaak zelfs in verschillende landen. De arbeidersklasse brengt de welvaart voort, maar deze verdwijnt in de zaken van het grootkapitaal. Voor de conflicterende belangen van de imperialistische machten vinden imperialistische interventies en oorlogen plaats.

In het socialisme komen de productiemiddelen in handen van de maatschappij. De bedrijven komen dus in handen van de werkende klasse. Zo kan de economie centraal gepland worden, niet op basis van de meeste winsten oplevert voor het grootkapitaal, maar op basis van wat de bevolking nodig heeft. In een socialistische maatschappij zijn er geen kapitaalsgroepen met conflicterende belangen, en daarom is er ook geen ruimte voor oorlog en onderdrukking.

Alleen het socialisme kan ons duurzame vrede bieden. Want dan staan de belangen van alle mensen, in plaats van de enkelen aan de top van de piramide centraal. Daarom moeten wij vieren dat men 81 jaar geleden hier samenkwam om verzet te bieden tegen het fascisme en het imperialisme. De crisissen van het kapitaal bieden ons een keuze. Een keuze die onze voorgangers ook moesten maken. Socialisme of barbarij. Laten wij, net als hen, volmondig kiezen voor de juiste keuze. Laten we inspiratie halen uit hun moedige daad en we zullen doorstrijden totdat de gehele wereld is bevrijd van dit huidige rotte systeem. Wij zullen voorwaarts gaan, kameraden. Voorwaarts en niet vergeten!