Lieve aanwezigen, kameraden,
Welkom allemaal op de 3de viering en herdenking van de Februaristaking, georganiseerd door de Communistische jongeren beweging van Nederland. Dit jaar met het thema ‘Antifascisme geef je door!’. Hoewel we net pas zijn begonnen alvast dank voor jullie komst!
Voordat we echt van start gaan wil ik jullie nog even meenemen in de reden waarom wij, als CJB, een aparte bijeenkomst organiseren omtrent de Februaristaking en waarom wij het naast een herdenking vooral ook een viering noemen.
Want ja, waarom zitten we hier? Waarom op de 23ste, twee dagen voor de werkelijke staking en twee dagen voor de ‘officiële’ herdenking? Ja, oké een zondag is sowieso handiger, maar dit is natuurlijk niet de werkelijke reden. Decennia lang is tijdens de officiële herdenking de rol van de toentertijd illegale CPN verzwegen of op zijn minst weggewoven. De Koude Oorlog maakte het erg makkelijk om het arbeidersverzet te negeren. Voordat ik hier verder op in ga wil ik eerst opmerken dat het toch zeer goed is dat de Februaristaking nog steeds zo veel aandacht krijgt en zo groots wordt herdacht. Daarom nemen wij, als CJB & NCPN, zeker ook deel aan de officiële herdenking aanstaande woensdag, en willen we jullie allen van harte uitnodigen om daarbij aan te sluiten.
De herdenkingskrant van dit jaar doet vermoeden alsof de officiële herdenking alleen genoeg is. Zo zijn er in de acht pagina tellende krant drie artikelen waarin de CPN wordt genoemd, één artikel vult zelfs twee pagina’s. Zo valt te lezen dat het snel oppakken van CPN’ers na de staking mogelijk was doordat vóór de oorlog de Duitse fascisten de CPN hadden laten infiltreren én doordat de Amsterdamse politie onder commissaris Karel Henri Broekhoff de namen en adressen van CPN’ers doorgaven aan de Gestapo. Ook te lezen valt dat de Duitse fascisten de CPN als drijvende kracht zagen: het was volgens hun de CPN die de zorgvuldig voorbereidde algemene staking uitriep en tijdens de staking tot andere grote demonstraties, zo demonstreerden er 10.000 mensen op de Noordermarkt hier vlakbij. Dit is een positieve verandering vergeleken met decennia van verzwijgen.
Aan de andere kant spreekt dit jaar minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid, lid van het CDA. Dezelfde CDA die voortkomt uit een fusie van onder andere de Katholieke Volkspartij die na de oorlog de eerste minister-president leverde. Zoals Hugo van Langen beschrijft in Arbeidersverzet tijdens de Duitse bezetting (te koop in de pauze en waaruit ik veel van de informatie voor deze introductie heb gehaald), was deze eerste naoorlogse minister-president De Quay tijdens de bezetting lid van de driehoofdige leiding van de ‘Nederlandsche Unie’ een verbond van Nederlandse kapitalisten die samenwerkten met de Duitse bezetter. De andere twee aan het hoofd van de Unie werden na de oorlog respectievelijk hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst en Commissaris van de Koningin. Echter is dit ook niet de hoofdreden voor een aparte viering. De hoofdreden is dat tijdens de herdenking de kern nog altijd wordt gemist, een gemiste kern met ver gaande politieke consequenties. Wat die gemiste kern is volgt uit het volgende.
Het Nederlandse arbeidersverzet uit de Tweede Wereldoorlog, de Februaristaking in 1941 en de April-meistaking uit 1943, waren uniek in Europa. Nederlanders hebben zich op veel grotere schaal verzet dan de geschiedschrijving en filmindustrie, met haar focus op het relatief kleine gewapende verzet, doet geloven. Echter was het arbeidersverzet geen gevolg van het fascisme an sich maar een voortzetting van de klassenstrijd van voor de oorlog, hoewel natuurlijk onder andere omstandigheden. Fascisme staat niet op zichzelf, het heeft een grondslag. Net zoals een appel uit een boom groeit. Fascisme bestond voor het kapitalisme niet, de eerste fascistische organisatie werd pas in 1915 door Mussolini in Italië opgericht. Deze organisatie, naar welk model de NSB werd opgericht, was antimarxistisch en anticommunistisch, rijken en armen hadden volgens hun geen tegengestelde belangen. Het fascisme is vanaf het begin af aan dan ook al een reactie op de georganiseerde arbeiders, op het socialisme-communisme geweest. Het is dan ook niet vreemd dat de kapitalisten, die net zo een haat hebben aan socialisme-communisme, fascisten overal gesteund hebben met financiën en materieel. Denk aan de steun van bv. wapenfabrikant Krupp en het chemische concern I.G. Farben, maar ook de steun van de Ford Motor Company en Coca-Cola aan de Duitse fascisten voor én tijdens de oorlog. Denk ook terug aan de eerdergenoemde samenwerking tussen Nederlandse kapitalisten en de fascistische Duitse bezetter. Waar fascisten aan de macht kwamen bleven de kapitalisten ongeschonden, terwijl geweld en moord te wachten stond voor communisten, socialisten, vakbondsmensen en andere progressieve krachten. Waar fascisten aan de macht kwamen kregen ze op krediet van de kapitalisten wapens ter verovering van grondstoffen voor de industrie. Fascisme is niets anders dan het laatste redmiddel van het kapitalisme.
Het is dan ook niet de ‘slechterik’ Hitler die de kunstschool niet inkwam die leidde tot het fascisme en de Tweede Wereldoorlog. De onderliggende factor voor zowel het fascisme als de gehele Tweede Wereldoorlog is de klassenstrijd van het kapitalisme. Dit is dé belangrijke les als we fascisme werkelijk willen bestrijden, de liberale/officiële herdenking mist deze kern, zoals te verwachten, nog altijd geheel. Deze les hadden velen die deelnamen aan het arbeidersverzet van de Tweede Wereldoorlog wel getrokken, hun verzet was namelijk niet alleen antifascistisch maar droeg ook een wens in zich tot een nieuwe, andere, wereld.
Daar tegen over staat de oproep van dit jaar om naar de officiële herdenking te komen: “Nog altijd geeft de Februaristaking van 1941 een signaal naar deze tijd, waarin opkomen voor een ander en waakzaamheid voor antisemitisme en racisme geboden is.” Niets over fascisme, niets over waar dit vandaan komt. Om deze reden dus een aparte bijeenkomst.
In plaats van het verband tussen kapitalisme en fascisme te benoemen, ziet de Nederlandse overheid en de Europese Unie een ander verband: fascisme en communisme zouden beiden ’totalitair’ zijn en gezamenlijk verantwoordelijk voor het begin van de Tweede Wereldoorlog. Er is sinds 2009 zelfs een herdenkingsdag voor de slachtoffers van ‘het stalinisme en het nazisme’. Dat terwijl de Sovjet-Unie tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 20 miljoen mensen verloor om het fascisme te verslaan. In Nederland kunnen we als communisten nog legaal opereren, maar in andere Europese landen wordt deze historische leugen gebruikt om communistische symbolen, activiteiten en organisaties te bestrijden en te verbieden. Onder andere in Polen, Oekraïne en Litouwen. Komende zondag 1 maart organiseren we daarom een protest bij de Poolse ambassade in Den Haag in solidariteit met de Poolse communisten die worden bedreigt met een totaal verbod van communistische activiteiten en uitingen.
Goed, een aparte bijeenkomst dus. Maar waarom een viering, naast herdenking? Het antwoord hierop is, gelukkig voor jullie, stukken korter. Wij vieren de Februaristaking omdat het een vorm van verzet, van arbeidersverzet, betreft die, ik noem het nog maar is, uniek was als verzet tegen de Duitse fascisten in heel Europa. Aan de stakingen van Februari 1941 en April-mei 1943 deden honderdduizenden arbeiders mee waarbij de Februaristaking georganiseerd werd door de toentertijd illegale CPN. Hier mogen wij als arbeiders en communisten trots op zijn. Wij vieren de de Februaristaking en het arbeidersverzet tijdens de Tweede Wereldoorlog omdat het succes had. De oorlog en de bezetting gingen door. Maar de plannen van de Duitse fascisten werden gedwarsboomd. Van begin af aan zouden de ‘edelgermanen’ van Nederland ingelijfd moeten worden bij het Duitse Rijk. Het massale verzet van de arbeiders liet de Duitse bezetter afzien van deze inlijving. Nederlandse mannen hoefden daardoor niet het Duitse leger in en boeren werden niet gedwongen te verhuizen naar Oost-Europa om het land daar te ‘germaniseren’ nadat de voormalige inwoners waren vermoord of verdreven door de legers van de Duitse fascisten. Dit laatste was onderdeel van Generalplan Ost, een etnische zuivering op grote schaal door de Duitse fascisten in Polen en delen van de Sovjet-Unie met een dodental van 4,5-13,7 miljoen burgerslachtoffers. Het krachtige arbeidersverzet voorkwam dat Nederlandse boeren hier gedwongen aan deel moesten nemen.
Ik denk dat ik voor ons allen mag spreken dat dit alles bij elkaar reden genoeg geeft om de stakers niet alleen te herdenken maar om de staking zeker ook te vieren.
Het is dus duidelijk dat een aparte herdenking én viering enorm nodig is om het werkelijke en unieke verzet van Nederland, het arbeidersverzet, tegen zowel fascisme als haar oorzaak, het kapitalisme, aan te blijven kaarten. Daarom vieren en herdenken wij vandaag de strijd tegen fascisme met het inzicht dat deze strijd alleen gewonnen kan worden als de strijd het kapitalisme voorbijstreeft en het socialisme brengt. Of zoals het in het voorwoord van Arbeidersverzet tijdens de Duitse bezetting wordt verwoordt:
“Het is voor ons geen zaak om alleen terug te blikken op de oorlog of vergelijkingen te trekken met het heden. Dat zou geen recht doen aan de heldhaftige strijd van de vele stakers en verzetsmensen. Zij hadden een nieuwe, betere wereld voor ogen. Aan dat verlangen is met de uitkomst van de oorlog nog lang geen recht gedaan. Terugblikken op het arbeidersverzet tijdens de Duits bezetting betekent de blik richten op dat verlangen.”
Het thema dit jaar, van ons als communisten, is dan ook ‘Antifascisme geef je door!’. Wel in de trend van ‘Vrijheid geef je door’ van het 4/5 mei comité, maar met de realisatie dat fascisme en kapitalisme verbonden zijn en het doorgeven van onze vrijheid dus socialistisch/communistisch antifascisme vereist! Dit wordt ook alsmaar noodzakelijker met een toename in het aantal geweldsincidenten en terroristische aanslagen vanuit extreem-rechtse motivaties in o.a. de VS & Duitsland. Ook in Nederland spreken extreem-rechtse groeperingen steeds meer over geweld en een burgeroorlog. Met enige regelmaat zijn er aanslagen op moskeeën en azc’s. De relevantie van dit thema werd afgelopen woensdag maar weer eens bevestigd door de dodelijke terroristische aanslag in Hanau, Duitsland.
Voorwaarts en op naar een maatschappij zonder kapitalisme en fascisme!