Door Thijs Boshard
Politiegeweld is onvermijdelijk onderdeel van de kapitalistische heerschappij. Ons verzet ook!
Als mede-initiatiefnemer van de demonstratie van Woonopstand op zondag 17 oktober veroordelen we het politiegeweld tijdens de demonstratie.[i] Er was niet alleen geweld tegen demonstranten maar ook tegen mensen van de organisatie en dit werd goed gepraat met tal van leugens. De afgelopen jaren is Rotterdams politiegeweld wel vaker een probleem wanneer delen van de arbeidersklasse opkomen voor hun rechten. De 1 mei viering in 2010 werd in Rotterdam afgebroken omdat arbeiders met rode vlaggen demonstreerden.[ii] In 2014 bij een actie voor het behoud van banen[iii] en in 2019 bij een protest voor een beter pensioen waren er schermutselingen met havenarbeiders in de stad.[iv] Bij meerdere antiracistische demonstraties was het ook weer raak. In 2016 werden demonstranten tegen de racistische karikatuur Zwarte Piet al bij voorbaat hardhandig tegengehouden[v] en in 2018 werden meerdere demonstranten, nadat racisten de demonstranten bestookten met scheldwoorden en vuurwerk, opgepakt en tot bloedens toe geslagen door agenten.[vi] Deze gebeurtenissen vonden allemaal onder leiding van burgemeester Aboutaleb plaats.
Na de laatste geweldsexplosie van de politie op zondag 17 oktober was het ook bijzonder stil aan de kant van de burgemeester. Uiteindelijk heeft de locoburgemeester, die in het verleden bij de politie werkte, in de week na de Woonopstand (21-10-2021) met een leugenachtige brief gereageerd.[vii] Echter is het geweld van de politie in Rotterdam richting de arbeidersklasse niet ontstaan onder Aboutaleb, maar heeft het een lange geschiedenis. In dit artikel willen we op deze geschiedenis ingaan, omdat daardoor duidelijk wordt wat voor klassenkarakter de politie heeft, namelijk dat de politie steeds aan de kant van het kapitaal staat. We zullen hier meerdere voorbeelden van geven. De titels van de verschillende krantenartikelen uit De Tribune en De Waarheid zijn ook veelzeggend (te vinden in de voetnoten).
Begin arbeidersbeweging in Rotterdam
In het midden van de negentiende eeuw kwam de arbeidersklasse in Nederland en dus ook in Rotterdam tot ontwikkeling. Door de enorme armoede kwamen mensen al in verzet voordat er duurzame arbeidersorganisaties waren. Van begin af aan werd de arbeidersklasse hardhandig onderdrukt. Bij de Vletter oproer in oktober 1868 waren er hevige gevechten met de politie. Niet voor niets was de slogan tijdens een demonstratie die aan de Vletter oproer vooraf ging dan ook: “Leve de Vletter! Weg met de politie!”[viii] De eerste staking in de Rotterdamse haven was in 1889 en er was gelijk al een gewelddadige reactie van de politie en de burgermeester. Op meerdere plekken vielen er tal van gewonden.[ix]
Tegen buitenlanders
De afgelopen paar jaar is de Rotterdamse politie in het nieuws gekomen door tal van racistische voorvallen. Ook het racisme bij de politie is niet nieuw. In de jaren 30 al, bij arrestaties in de Tweebosstraat (waar nu het verzet tegen het Rotterdams woonbeleid het felst gevoerd wordt) viel het op dat mensen gearresteerd werden puur om het feit dat ze Chinees waren.[x] Als buitenlandse arbeiders ook nog eens opkwamen voor hun rechten dan ging de politie al helemaal los. Acties van Griekse,[xi] Chinese[xii] en Indonesische[xiii] arbeiders werden met bruut geweld onderdrukt in de jaren 30. In een zeemansclub in Rotterdam kwamen ook veel buitenlandse zeelieden. Daar werd door de politie meerdere malen binnengevallen en werden buitenlandse arbeiders gearresteerd omdat internationaal georganiseerde arbeiders een dreiging waren.[xiv]
Demonstraties
Het breken van demonstraties met geweld is ook niet nieuw. Tal van demonstraties zijn uit elkaar geslagen en er was veel intimidatie, ook tegenover demonstraties die wel konden worden doorgezet. Zo kon het gaan om verzet tegen steunverlagingen,[xv] demonstraties van werklozen voor betere steun[xvi] of demonstraties tegen de imperialistische samenwerking van het Atlantisch pact, de voorloper van de hedendaagse NAVO.[xvii] Net als bij de Woonopstand werd er dan door undercover politie geprovoceerd en kon dat gebruikt worden om de demonstratie neer te slaan. Eén keer werd één van de oprichters van de CPN, partijleider Louis de Visser, in een steegje geïsoleerd en daar door de politie in elkaar geslagen.[xviii]
Huurstakingen
Tijdens de Woonopstand was er iemand op het podium die opriep om de komende huurverhogingen niet te betalen. In de jaren 30 deden de arbeiders zulke huurstakingen en in Rotterdam waren het er veel. Ook hier was de repressie door de politie hevig. In de Tuinderstraat viel er een dode,[xix] in de Tweebosstraat (daar hebben we de radicale buurt weer) was er een staat van beleg[xx] en in Crooswijk was het letterlijk een oorlogsgebied en mochten mensen de wijk niet in. Toppunt was dat zelfs het leger werd opgetrommeld om de arbeidersklasse en haar strijd voor betaalbare woningen te verslaan. [xxi]
Stakingen
In Rotterdam zijn er tal van stakingen geweest. In het begin gingen deze stakingen niet alleen om inhoudelijke eisen als een hoger loon, maar moesten arbeiders ook staken voor het erkennen van hun vakbond. Bij Van Nelle was er zo’n staking en die ging er fel aan toe. Zo fel dat een arbeider door politiegeweld werd gedood.[xxii] Ook na de Tweede Wereldoorlog had de politie stakers in het vizier. In 1970, bij de grote staking in de haven voor hogere lonen, die voor de gehele Nederlandse arbeidersklasse van groot belang was, werden er inlichtingen gewonnen om het de stakers moeilijk te maken op te komen voor hun belangen.[xxiii] Bij een andere havenstaking in 1979 waren er undercoveragenten die deden alsof ze ook stakers waren.[xxiv] Bij deze staking was het geweld door de politie en de Mobiele Eenheid zo wreed dat er een dag later zelfs nog een demonstratie naar de Coolsingel was om het geweld aan te kaarten.[xxv] Gelukkig werden beide stakingen ondanks het politiegeweld alsnog gewonnen, mede door de communisten die actief waren tijdens de staking.[xxvi]
Politie en fascisme en nazi’s
Al heel vroeg waarschuwde de CPN voor het fascisme en de nazi’s. Ze liet de arbeidersklasse zien hoe fascisme een wapen van het kapitaal is en fascisten ook door het kapitaal gesteund werden. Bij het Luxor theater werd er geprotesteerd tegen de fascistische film ‘Morgenrood’. De politie probeerde de protesten tegen te gaan maar het verzet bleef.[xxvii] Als de NSB in een arbeiderswijk propaganda wilde maken dan was er een tegendemonstratie en dan viel het op dat NSB-leider Anton Mussert beveiligd werd door de politie terwijl er geweld tegen de demonstranten werd gebruikt.[xxviii]
Na de machtsovername door Hitler en de nazi’s werkten de Nederlandse en ook Rotterdamse politie maar al te graag samen met de nazi’s om gezamenlijk de arbeidersklasse verder te onderdrukken. Inlichtingen werden al sinds 1935 met de nazi’s gedeeld.[xxix] Hierdoor konden de nazi’s dus ook makkelijk communisten, verzetsstrijders en joden oppakken. De gehele Rotterdamse leiding van de CPN is opgepakt en gefusilleerd met veel hulp van de Rotterdamse politie.
De CPN noemde Adriaan Sirks, de man die tot 1934 twintig jaar de hoofdcommissaris van de Rotterdamse politie was, een kleine Mussolini.[xxx] Sirks werd na zijn vertrek bij de politie met steun van de grote reders en havenbaronnen waterschout.[xxxi] Na Sirks’ vertrek werd hij opgevolgd door de openlijke racist Louis Einthoven.[xxxii] Tijdens de bezetting door de nazi’s richtte Einthoven de Nederlandse Unie op die collaboreerde met de nazi’s om economisch te profiteren van de bezetting. De verbinding tussen politietop, fascisten en kapitaal was dus sterk.
Waarom is er geweld van de politie
Dienstbaar en waakzaam staat er op de politiebusjes, maar het is altijd de vraag voor wie en welke klasse. Onder het kapitalisme is dat voor het kapitaal, ook al zijn mensen misschien agent geworden met het idee om boeven te vangen. De echte boeven, die bijvoorbeeld zonder schaamte huren durven te verhogen om op die manier zoveel mogelijk winst binnen te halen, worden namelijk niet gevangen. Als beschermer van het kapitaal moet de politie dan ook optreden tegen acties van de arbeidersklasse, die een tegengesteld belang heeft. De acties van de arbeidersklasse, zoals bijvoorbeeld een huurstaking, tasten de winsten van kapitaal en huisjesmelkers aan.
Rol van de burgerlijke media
De media heeft de macht om de slachtoffers tot misdadigers te maken en de misdadigers tot slachtoffers. Na de Woonopstand namen de NOS[xxxiii] en het Algemeen Dagblad[xxxiv] blind de woorden van de politiewoordvoerder over en hadden ze het over rellen die de demonstratie hadden verpest. De burgerlijke media (uitzonderingen daargelaten) creëren dit beeld bij strijd van de arbeidersklasse omdat de mediaeigenaren ook kapitalisten zijn die naar winst streven en het verzet van de arbeidersklasse willen breken. In 1979 bij de staking in de haven publiceerde de Telegraaf zelfs een oproep tot politiegeweld tegen de stakers.[xxxv] Zo worden de strijd en het verzet van de arbeidersklasse gecriminaliseerd.
Vandaag de dag wordt dit nog versterkt door een andere factor. De redacties van kranten, TV en radio zijn enorm ingekrompen omdat het kapitalistische bedrijven zijn die winst moeten maken óf staatsbedrijven waar alleen maar op wordt bezuinigd. Hierdoor is er minder tijd voor kritisch onderzoek en wordt nog sneller klakkeloos het verhaal van de politie overgenomen.
De woonstrijd gaat door!
We laten ons echter niet intimideren door het politiegeweld en roepen iedereen op die bij de Woonopstand was hun ervaringen van het politiegeweld door te sturen naar de organisatie. Alles wordt verzameld zodat er goed onderbouwd protest aangetekend kan worden en de gearresteerden kunnen worden beschermd tegen onterechte rechtszaken.[xxxvi]
Ook landelijk gaat de woonstrijd verder. Als CJB leveren we een bijdrage bij de demonstraties in Nijmegen, Tilburg, Den Haag en Groningen. Lees ook onze flyer die we tijdens de demonstraties uitdelen.[xxxvii]
Als we ons niet laten verdelen en solidair blijven, de armen in elkaar slaan en elkaar vasthouden dan kan de politie onze beweging niet stoppen, dan kunnen ze ons niet uit elkaar slaan. Dat hebben we met de Woonopstand laten zien. De politie heeft haar geweld, wij hebben de eindeloze kracht van de arbeidersklasse. Voorwaarts!
[i] https://www.voorwaarts.net/nieuwe-communistische-partij-van-nederland-en-communistische-jongerenbeweging-veroordelen-politiegeweld-woonopstand/
[ii] https://joop.bnnvara.nl/nieuws/video-politiegeweld-tegen-1-mei-optocht-in-rotterdam
[iii] https://www.nt.nl/havens/2014/12/17/massaal-protest-havenarbeiders-wegens-banenverlies-door-maasvlakte-2/
[iv] https://www.rijnmond.nl/nieuws/179540/Klein-deel-stakers-op-de-vuist-met-politie
[v] https://nos.nl/artikel/2142733-200-tegenstanders-zwarte-piet-opgepakt-in-rotterdam
[vi] https://www.ad.nl/rotterdam/hevige-confrontatie-bij-sinterklaasintocht-vier-arrestaties~a1af168b/
[vii] De reactie van locoburgermeester Van Gils is via deze link te lezen https://rotterdam.raadsinformatie.nl/document/10684789/1/s21bb013276_2_43681_tds
[viii] https://www.rijnmond.nl/nieuws/174530/150-jaar-geleden-het-Rotterdamse-De-Vletter-oproer
[ix] E. Smit, De syndicale onderstroom, 63-64
[x] Negen arbeiders te Rotterdam gearresteerd! Huiszoekingen der politie in de Tweeboschstraat een volkomen fiasco EISCHT DE ONMIDDELLIJKE INVRIJHEIDSTELLING VAN DE GEVANGEN KLASSEGENOOTEN!. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 12-09-1931, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010467476:mpeg21:p001
[xi] Rotterdam. Politiegeweld tegen stakende zeelieden Grieken met de revolver naar boord gedreven! DE KAPITEINS TRACHTEN HEN UIT TE HONGERZ. Oproep van het stakings-comité en de R.V.0.-Haven, aan de Rotterdamsche arbeiders!. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 24-03-1934, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010482547:mpeg21:p004
[xii] GELIJK LOON VOOR GELIJKE ARBEID!. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 26-08-1931, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010467461:mpeg21:p005
[xiii] De strijd der Indonesische zeelieden. De directie wast haar handen in onschuld. De twee gearresteerden vrijgelaten. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 22-02-1935, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010481913:mpeg21:p004
[xiv] Opnieuw politie-inval in de Zeemansclub. ROTTERDAM, 15 Dec.. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 16-12-1933, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010464218:mpeg21:p004
[xv] Rotterdam Ook in Rotterdam komt het verzet los. KRACHTIGE DEMONSTRATIES OP DEN COOLSINGEL. 12 à 1500 arbeiders demonstreeren tegen de steunverlaging. Steunt de Amsterdammers in hun strijd.. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 07-07-1934, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010482634:mpeg21:p004
[xvi] DE EISCH VAN HET OOGENBLIK IS: Versterkt den strijd der Werkloozen! Teenover de verscherping van het politie-geweld is uibouw van de R.F.B. noodzakelijk. GEEN OOGENBLIK VERTROUWEN AAN DE VAKBONZEN — ORGANISATIE VAN DE STRIJDCOMITEE’S AAN DE STEMPEL-LOKALEN. GROOTE WERKLOOZEN-DEMONSTRATIES IN ROTTERDAM. Verbinding met den strijd tegen hel oorlogsgevaar noodzakelijk.. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 03-12-1930, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010467239:mpeg21:p001
[xvii] Demonstraties tegen het Atlantisch Pact. “De waarheid”. Amsterdam, 16-07-1949, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010851700:mpeg21:p002
[xviii] A. Verheij, CPN verzet in de regio Rotterdam, 80-81
[xix] De Huurstaking in Rotterdam gewonnen! De eischen der bewoners ingewilligd DE TUINDERSTRAAT VLAGT ROOD. Groote solidariteit der Rotterdamsche arbeidersbevolking. EEN HUURDERSBOND OPGERICHT.. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 07-08-1931, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010467445:mpeg21:p001
[xx] DE HUURSTAKING TE ROTTERDAM Revolversalvo’s tegen arbeiders! De Tweeboschstraat verdedigt zich heldhaftig tegen de politie-terreur Groote demonstraties tegen de politie-overvallen op huurstakers PG. HIEMSTTRA EN DRIE ANDERE ARBEIDERS GEARRESTEERD. Uit het geheele land moet het protesten regenen tegen het fascistisch politie-optreden te Rotterdam. EISCHT ONMIDDELLIJKE VRIJLA-TING DER GEARRESTEERDEN. —WEG MET DEN BLOEDHOND SIRKS!. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 11-09-1931, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010467475:mpeg21:p001
[xxi] https://schiedam.courant.nu/issue/RD/1983-11-02/edition/0/page/5?query=
Verheij, CPN verzet in de regio Rotterdam, 23-25
[xxii] S. van der Velden, Stakingen in Nederland, 67 http://oud.onvoltooidverleden.nl/fileadmin/redactie/Velden/Stakingen_in_Nederland.pdf
[xxiii] https://www.inlichtingendiensten.nl/groepen/stakingen-1970b.pdf
[xxiv] POLITIE VERMOMD ALS STAKERS. “De waarheid”. Amsterdam, 21-09-1979, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 22-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010377571:mpeg21:p003
[xxv] E. Smit, De syndicale onderstroom, 206
[xxvi] In Politiek & Cultuur van nog een verslag van Fré Meis over de staking van 1970 https://dnpprepo.ub.rug.nl/10223/9/PenC_1970_11.pdf
In een andere Politiek & Cultuur artikelen van Siep Geugjes en communistische leider in de Rotterdamse haven Flip Schults https://dnpprepo.ub.rug.nl/10215/9/PenC_1979_09.pdf
[xxvii] „Morgenrood” in Rotterdam. Scherpe protesten in en buiten het „Luxor Palast”. ROTTERDAM, 21 Maart.. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 21-03-1933, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 23-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010464296:mpeg21:p001
[xxviii] MUSSERT VERGADERT TE ROTTERDAM KRACHTIGE TEGENDEMONSTRATIE. Vier kameraden gearresteerd. Woest optreden der politie. ROTTERDAM, 15 Sept.. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 15-09-1933, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 23-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010464139:mpeg21:p002
[xxix] A. Verheij, CPN verzet in de regio Rotterdam, 65
[xxx] Weg met Sirks!. “De tribune : soc. dem. weekblad”. Amsterdam, 19-10-1927, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 23-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010469108:mpeg21:p002
[xxxi] H. Wubben, Lotgevallen van Chinese immigranten in Nederland 1911-194, 163
Lees hier wat een waterschout is https://www.hetscheepvaartmuseum.nl/collectie/artikelen/705/aanmonsteren-aan-boord
[xxxii] We benoemden hem al tijdens ons eerdere stuk over racistisch politiegeweld in Nederland https://www.voorwaarts.net/racistisch-politiegeweld-en-de-strijd-ertegen-in-de-vs-en-nederland/
[xxxiii] https://nos.nl/artikel/2402006-politie-grijpt-in-bij-protestmars-tegen-woningcrisis
[xxxiv] De Rotterdamse versie opende op de voorpagina met de kop “Rellen bij landelijk woonprotest”. Het artikel is nu echter niet meer terug te vinden.
[xxxv] HAVENWERKGEVERS WILLEN HULP. “De Telegraaf”. Amsterdam, 12-09-1979, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 23-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011200569:mpeg21:p001
[xxxvi] Onderaan het artikel staat een contactformulier https://woonopstand.nl/persbericht-woonopstand-viert-solidariteit-en-keurt-politiegeweld-af/
[xxxvii] https://www.voorwaarts.net/cjb-aanwezig-bij-woonprotest-amsterdam-woonopstand-rotterdam/