Schiphol: beperkt met beperking

Cóir Cúis

“Ze hebben ons een keer gebeld terwijl we in de lucht waren en nog een keer tijdens het taxiën”, vertelt ze me. “Het is hier altijd zo slecht.” Met meer dan 70 miljoen passagiers die elk jaar door haar poorten passeren en meer dan 300.000 voorspelde vliegtuigbewegingen voor 2023, is Schiphol een van de drukste luchthavens ter wereld. Een bruisend centrum voor zaken en leven. Ondanks dit klaagt de stewardess van Norwegian Airlines over het gebrek aan zorg terwijl ze tegen de trolley bij de vliegtuigdeur leunt. “Hoe kunnen ze mensen met een beperking zo lang laten wachten? Op alle andere luchthavens zijn ze op tijd, maar Schiphol is veruit de slechtste,” vertelt ze me, terwijl een oudere dame die op assistentie wacht in het vliegtuig haar bijvalt. “Vroeger was het niet zo. Het is veel erger geworden.”

Wanneer de assistentie eindelijk 20 minuten te laat arriveert, vertelt het meisje dat voor de assistentie werkt ons verontschuldigend dat ze slechts één rolstoel voor twee personen heeft meegenomen en dat ze daarom genoodzaakt zijn om de oude dame te laten lopen naar de bagagebanden terwijl ze zich vasthoudt aan de enige rolstoel.
Voor veel van deze passagiers, met name degenen met een beperking, kan de luchthaven een ontmoedigende en lastige plek zijn om zich te verplaatsen. Helaas worden de assistentiediensten die Schiphol Airport heeft – die al meer dan 10 jaar zijn uitbesteed aan Axxicom Airport Caddy – bekritiseerd omdat ze ontoereikend zijn en niet voldoen aan de normen die passagiers met een beperking verdienen en nodig hebben.
De problemen met de assistentiediensten van Schiphol zijn goed gedocumenteerd, met passagiers en belangenorganisaties voor mensen met beperking die zich zorgen maken over het gebrek aan getraind personeel, lange wachttijden, en slechte communicatie. Ik sprak met een vrouw die een klacht indiende, maar nooit meer iets hoorde. Ze vertelt me dat haar vader om vijf uur ’s ochtends in een lege terminal achtergelaten werd en meer dan een uur moest wachten, totdat een bezorgde passagier die vroeg in de terminal arriveerde een volgende vlucht hem vond.

 

Desondanks vindt Axxiom Airport Caddy het geen probleem om hun budget te besteden aan glimmende nieuwe speeltjes die totaal ongeschikt zijn voor datgene waarvoor ze gebruikt worden. De ooit alomtegenwoordige assistentie-golfcaddies zijn vervangen door gemotoriseerde in-terminal caddies waarin gehandicapten krap in stoelen zitten zonder beenruimte,terwijl beenletsel nu juist de meest voorkomende reden is waarom mensen hulp nodig hebben. Daarnaast kunnen de caddies slechts één of twee personen per rit vervoeren.
“We begrijpen het zelf ook niet,” vertelt een van de twee persoonlijke assistenten die een kolossale AmbuLift bedienen,een gigantische vrachtwagen met een hefcabine om mensen naar het vliegtuig te tillen die meer dan tweehonderdduizend euro kost. “We gebruiken meer mankracht voor minder resultaat. We rijden hier met twee personen op deze vrachtwagen terwijl één persoon en alleen een rolstoel voldoende zou zijn voor het vervoeren van één passagier met beperkte mobiliteit.” Net als de nieuwe in-terminal caddies, wordt de AmbuLift zelden volledig benut. “We kunnen zeven passagiers vervoeren, maar meestal rijden we slechts één of twee passagiers naar een vliegtuig.”

Terwijl deze AmbuLifters en nieuwe caddies zeker nuttig zijn op bepaalde drukke vluchtroutes, zijn meer dan de helft van de passagiersvluchten op Schiphol regionale jets (zoals de Airbus A320) en kleiner, waardoor ze pijnlijk onderbenut zijn. Vanwege veiligheidsregels is de AmbuLift zelfs niet toegestaan om aan het vliegtuig aan te sluiten totdat het tanken is voltooid. Dit zorgt ervoor dat passagiers met beperkte mobiliteit, vanwege de snelle omkeertijden van korteafstandsvluchten, vaak bij de reguliere instappers worden gezet, waardoor gehandicapten geen kans krijgen om ongehinderd te gaan zitten zoals bij het vroege instappen op andere luchthavens wel het geval was. Ondanks dit feit maakt Axxiom Airport Caddy veelvuldig gebruik van deze dure speeltjes in hun beleid, in plaats van te investeren in beter opgeleid personeel.

 

“Ja, het is behoorlijk rustig bij de assistentiebalie,” zegt ze terwijl ze het bord weghaalt dat de wereld informeert over haar lunchpauze. “Je bent de eerste persoon die we hier vandaag zien,” vertelt ze me terwijl ze de vluchtgegevens van een man met krukken noteert. We zitten daar te wachten in een assistentiewachtkamer die zo stil is dat je een speld kunt horen vallen. Na 45 minuten komt er een rolstoel met piepende wielen, voortgeduwd door een onbetaalde stagiair.” Is er een verstelbare beensteun?” vraagt de man, terwijl de jonge stagiair hem in de stoel helpt, ervan uitgaand dat een rolstoel deze meest elementaire functie zou moeten hebben. Helaas ontbreken deze basisfuncties voor de man, en moet hij zich tevreden stellen met een niet-verstelbare, kale stalen nachtmerrie van wat een rolstoel zou kunnen zijn.

Deze evidente verspilling van middelen is onlosmakelijk verbonden met de fundamentele problemen die eraan ten grondslag liggen. Het vaak slecht opgeleide personeel dat assistentie verleent, wordt uitgebuit en overbelast, wat leidt tot lange wachttijden voor passagiers voordat hulp arriveert. Het gebrek aan opleiding leidt tot vele klachten van gehandicapte passagiers over hoe het personeel op Schiphol slecht met hen communiceert, waardoor ze zich verward en gefrustreerd voelen. Het personeel kan vaak geen duidelijke informatie geven over waar hulp te krijgen is of wat er verwacht kan worden, wat met name een probleem is voor reizigers die voor het eerst reizen.

“Ik was vroeger machinist voor de NS.” Terwijl hij een passagier richting security duwt, vertelt hij de vrouw van de controlepost voor de boardingpas dat hij heeft gesolliciteerd voor een positie in haar team. “Ik ben lang ziek geweest en werd ontslagen bij de NS. Nu werk ik hier, maar het salaris is aanzienlijk slechter en het werk is zwaarder. Gisteren heb ik 17.000 stappen gezet.” Terwijl we door de drukke terminal van de luchthaven lopen, laat hij me raden wat zijn salaris is. “Toen ik voor het eerst solliciteerde, vertelden ze me dat ik €17,00 per uur zou krijgen en meteen kon beginnen terwijl het contract zou worden opgesteld.” Toen bleek dat Axxicom -net als veel andere bedrijven- een wisseltruc had uitgevoerd. Na een week gedraal van Axxicom, terwijl hij aan de baan gewend raakte, kwam het definitieve aanbod: €12,00 per uur, bruto. Een schokkend verschil met de €17,00 die beloofd was, maar inmiddels had hij zijn andere baan opgegeven en had hij geen andere keus dan daar te blijven werken terwijl hij probeerde beter werk te vinden.

 

Over het algemeen is de slechte kwaliteit assistentiediensten op de luchthaven Schiphol een belangrijke zorg voor passagiers met een beperking en hun begeleiders. De luchthaven moet meer doen om ervoor te zorgen dat passagiers met een beperking veilig en comfortabel kunnen reizen, zonder onnodige stress of ongemak. De huidige situatie waarin kwetsbare passagiers vaak achtergelaten worden zodat de luchthaven en de assistentiediensten kosten kunnen besparen, is niet alleen schandelijk, maar ook gevaarlijk. Eén reiziger onthulde dat hij meer dan een uur zonder medicatie in een leeg vliegtuig werd achtergelaten, lang nadat zelfs de schoonmakers vertrokken waren.

Net zoals de voortdurende horror van Schiphol zelf met zijn meedogenloze uitbreiding aantoont dat winst onder het kapitalisme belangrijker moet zijn dan mensen, zo laten de assistentiediensten op Schiphol ook de meedogenloze wens van de kapitalist zien om diensten en ondersteuning tot een minimum te beperken om werknemerskosten te besparen en de winst te vergroten. De levens van de meest kwetsbare laag van de samenleving worden opnieuw in gevaar gebracht omwille van de kapitalist. Ondertussen weigert de Nederlandse regering om in te grijpen vanwege het feit dat Schiphol een ‘privébedrijf’ is, en beweert de regering dat ze de vrije markt niet willen beïnvloeden. Dit ondanks het feit dat Schiphol Airport een product is van de klassieke Nederlandse valse privatisering -zoals in het geval van de NS, GVB en meer- als een middel om hun verantwoordelijkheid af te schuiven naar een ‘privébedrijf’, terwijl de Nederlandse regering nog steeds de grootste aandeelhouder van de luchthaven is. Dit betekent dat de Nederlandse regering opnieuw faalt om de mensen te beschermen die zij bestuurt, zelfs binnen de diensten die de regering zelf exploiteert.

 

Overal waar diensten geprivatiseerd worden, zal de kwaliteit ongetwijfeld verslechteren, zo niet opzettelijk uitgehold worden door bourgeois politici en lobbygroepen om voortgang te maken met verdere privatisering. En als het gaat om transport en infrastructuur, heeft dit direct invloed op degenen die er het meest afhankelijk van zijn: mensen met beperkingen en de arbeiders die de diensten uitvoeren. Dit gebeurt vooral wanneer toegankelijkheid meer een bijzaak is dan een concreet doel. Hetzelfde geldt voor de openbaar-vervoersector, waar privatisering en kostenbesparingen onder het personeel hebben geleid tot onhoudbare dienstregelingen, erbarmelijke veiligheid, en slechte operationele training voor het bedienen van assistentietools voor mensen met een beperking, wat heeft geleid tot gestrande passagiers, onveilige situaties en discriminatie (wat in een toekomstig artikel zal worden verkend).

Het is 7 april wanneer mijn inkomende vlucht terug van het huwelijk van een vriend landt op Schiphol International Airport, ruim voor zonsopgang. We worden van het vliegtuig afgezet in een verlaten internationale aankomstterminal. Vanwege een knieblessure pas ik niet in de krappe stoel van de wachtende terminalcaddy. Het hulpverlenend personeelslid dat aan mij is toegewezen, vertelt me dat ik binnenkort opgehaald zal worden met een rolstoel voordat hij haastig wegloopt. Een spookachtige stilte valt, op een manier zoals die alleen kan voorkomen in een liminale ruimte zonder de drukte van mensen waarvoor ze ontworpen is. De batterij van mijn mobiele telefoon is al lang dood. Ik zit daar in mijn eentje bijna twee uur te wachten in de vroege ochtendduisternis voordat ik weer een ander mens zie. Een geschokte KLM-stewardess die voorbij loopt, merkt me op en roept om hulp en blijft nog een kwartier bij me tot er een rolstoel arriveert. Op mijn verzoek brengt het hulpverlenend personeel me naar de manager, een lange, magere man met kraaloogjes achter zijn dunne bril, die neerkijkt op mij in de rolstoel. Ik voel de tranen in mijn ogen als ik denk aan hoe ik vastzat in de lege terminal, en vraag hoe ze dit mij konden aandoen; een niet-mobiel persoon die gedurende twee uur volledig in de steek werd gelaten zonder toegang tot water of sanitaire voorzieningen. Een grijns trekt over zijn gezicht terwijl hij zijn pols optilt om op zijn horloge te kijken: “Meneer, het is maar één uur en vijfenveertig minuten geweest.”