Redactie
Het is twee weken sinds de nieuwe lockdown in Nederland is ingegaan. ‘Niet-essentiële’ winkels, scholen, theaters en vele andere publieke plekken zijn gesloten. Hoe heeft het zover kunnen komen? Was het onvermijdelijk dat deze lockdown noodzaak werd? Hiervoor moeten we analyseren wat de Nederlandse regering sinds het begin van de pandemie heeft gedaan en vooral wat zij niet heeft gedaan.
Het begin van de pandemie
We weten inmiddels dat het virus al sinds januari zich in Nederland bevindt. Op 27 februari werd de officiële eerste coronapatiënt vastgesteld in Nederland. Op 6 maart werd bekend dat de eerste coronapatiënt in Nederland was overleden. Het duurde hierna drie dagen, op dat dag dat Italië code rood voor het hele land aankondigde, dat de eerste concrete landelijke maatregel, naast handen wassen, in de elleboog niezen en papieren zakdoekjes gebruiken, werd uitgesproken richting de Nederlandse bevolking: geen handen meer schudden. Terwijl in Italië al bijna meer mensen aan het virus waren overleden dan in China, en in Frankrijk de eerste ingrijpende maatregelen werden genomen, moesten we in Nederland niet meer handen schudden.
Hieruit kunnen we concluderen dat de Nederlandse regering het virus ongelofelijk onderschat heeft, alsof we in Nederland minder vatbaar zouden zijn voor corona. Dit wordt bevestigd door interne documenten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid waaruit blijkt dat eind februari er nog gedacht werd dat corona minder dodelijk zou zijn dan de griep. Een aantal dagen na het handen-schudden-advies in Nederland sloot Frankrijk haar scholen en universiteiten, werden musea gesloten en op 14 maart kwam ook Spanje met het nieuws dat het land in lockdown ging. De coronacijfers waren destijds nog laag in Nederland vergeleken met de eerdergenoemde landen, maar dat het een gevaarlijk virus betreft was al duidelijk en daarvoor werd ook gewaarschuwd door de Wereldgezondheidsorganisatie, artsen en wetenschappers. We konden zien op televisie hoe in het begin van het jaar in China totale steden op slot gingen om het virus onder controle te krijgen en hoe besmettelijk en dodelijk corona eigenlijk was. Toch kwam het in Nederland na maanden van niet voorbereiden niet verder dan een paar hygiënemaatregelen. Tegen de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie in, werd het gebruik van een mondkapje niet aanbevolen door het RIVM en de regering, deze zouden slechts voor schijnveiligheid zorgen.
De winsten van het kapitaal krijgen voorrang op de volksgezondheid
Nederlandse regering gaf van het eerste moment al aan dat het ontzien van ‘de economie’ (lees: de winstgevendheid van het kapitaal) voor haar het belangrijkste was. De regering wilde zo min mogelijk maatregelen nemen die de productie en handel in de weg zouden zitten. De Nederlandse regering zette aanvankelijk zelfs in op een strategie van groepsimmuniteit. Dit hield in dat ervan uit werd gegaan dat een groot deel van Nederland een keer corona zou krijgen en dat we op deze manier samen antistoffen zouden aanmaken en als groep immuun zouden worden voor corona. De regering accepteerde daarmee dat duizenden mensenlevens zouden moeten worden ‘opgeofferd’, om de belangen van het grootkapitaal maar niet te schaden. Daar komen allerlei aanvullende problemen bij kijken, zo levert het vrij spel geven aan het virus vroeg of laat immers ook mutaties op, met alle gevaren vandien.
De ‘intelligente lockdown’
Toen er halverwege maart bijna duizend nieuwe coronabesmettingen per dag bijkwamen en er tekorten dreigden op de intensive care, werd het toch pijnlijk duidelijk dat er iets moest gaan gebeuren. Hierom werden eet- en drinkgelegenheden en later ook onder druk van de scholengemeenschap de scholen gesloten. Eind maart kondigde de regering een ‘intelligente lockdown’ af, een soort lockdown-light. In de publieke ruimte mochten er niet meer dan twee personen samenzijn tenzij het om hetzelfde huishouden ging, afgezien van kinderen tot en met 12 jaar. Contactberoepen zoals kapper, masseur en rijinstructeur werden opgeschort. Bedrijven waar 200 arbeiders aan de lopende band werkten mochten verder wel doorgaan met hun praktijken. Intussen werd er een compensatieprogramma uitgerold voor bedrijven die wel moesten sluiten. Het geld wat vrijkwam ging naar de bedrijven, niet naar de tienduizenden werkers die hun baan verloren, zoals vele jongeren die werkten via uitzendbureaus zonder enige ontslagbescherming. Ook hier ging het belang van bedrijven voor. Deze situatie duurde grofweg tot het begin van juni. Hierover valt hier meer te lezen.
Veel mensen moesten gaat thuiswerken, wat veel problemen met zich meebrengt. Bedrijven misbruiken het thuiswerken om de scheidslijn tussen privétijd en werktijd verder te vervagen. Vaak stellen werkgevers niet de vereiste middelen ter beschikking, zoals een goed beeldscherm of een ergonomische bureaustoel. Veel mensen moesten het thuiswerken ook nog eens combineren met oppassen op kinderen.
Ondertussen begon de regering de pandemie te gebruiken als excuus voor het inperken van politieke rechten. Er zijn allerlei maatregelen doorgevoerd of op de politieke agenda gezet die het repressieapparaat van de burgerlijke staat uitbreiden, of die de democratie en politieke rechten beperken. Lees hier meer.
De gedeeltelijke en de harde lockdown
Door de lockdown-light en warmer weer nam het aantal coronabesmettingen af in de zomer. Dit zorgde voor een nog laksere houding vanuit de regering. Afgezien van het afstand moeten houden, de beperkte groepsgrootte en het verplicht dragen van een mondkapje in het openbaar vervoer, leek het leven bijna weer normaal. Na de zomer in september toen veel mensen weer terug waren gekomen van vakantie, we lakser werd omgegaan met de maatregelen en de temperaturen weer omlaag gingen, gingen de besmettingscijfers weer omhoog.
Hierom kwam er een gedeeltelijke lockdown in oktober. De horeca moest dicht, vanaf 20:00 mocht er geen alcohol meer verkocht worden en bijna alle evenementen werden verboden. Vanaf 1 december werd het zelfs verplicht om een mondkapje te dragen in publieke gebouwen. Een maatregel die in het begin van de corona uitbraak in Nederland nog door het RIVM gebagatelliseerd werd omdat het niet zou werken. Inmiddels weten we dat deze stelling gemotiveerd was door een gebrek aan beschermingsmateriaal voor zorgpersoneel.
Nadat de gedeeltelijke lockdown niet haar vruchten afwierp, Black Friday net was geweest en kerst en oud & nieuw voor de deur stonden werd er halverwege december een tweede, harde, lockdown aangekondigd. Alle niet-essentiële winkels moesten dicht, scholen gingen dicht en ook de contactberoepen werden weer opgeschort. Voor de werkende klasse kwamen deze maatregelen als een klap in het gezicht. Het hele jaar werd er gedaan wat er van haar gevraagd werd, maar door het beleid van de regering moest er echter nu hard ingegrepen worden. Mensen proberen het beste te maken van de feestdagen, maar voor velen zijn kerst en oud & nieuw in 2020 een stuk soberder, eenzamer en stressvoller dan andere jaren.
Opnieuw kunnen veel noodzakelijke operaties en andere zorg niet doorgaan, wat schandalig is. Het toont de desastreuze gevolgen van het jarenlange bezuinigingsbeleid in de zorg, waardoor er te weinig personeel en ziekenhuisbedden zijn. Lees daarover hier meer.
De strategie van het kapitaal voor de pandemie en de economische crisis
De pandemie ontketende een zware kapitalistische economische crisis. Die economische crisis stond al voor de deur. Maar de maatregelen tegen de pandemie, waarmee de wereldwijde productie en handel abrupt werd afgeremd, waren een katalysator voor de uitbraak van de economische crisis. De Nederlandse regering koos ervoor koste wat kost het vrij verkeer van kapitaal en arbeidskrachten te waarborgen, zodat het grootkapitaal zoveel mogelijk ongestoord door kan gaan met de productie, de handel en de uitbuiting van de werkers. ‘Business as usual’ dus, om het concurrentievermogen van het Nederlandse kapitaal te waarborgen. Zo willen de Nederlandse burgerij en de regering de economische crisis en de pandemie doorkomen met zo weinig mogelijk schade voor de winsten van het kapitaal, ook al heeft dat enorme impact op de volksgezondheid en de levens van mensen, en zijn er zelfs veel mensen overleden.
Dit is de strategie waar de Nederlandse burgerij en de regering vanaf het begin voor kozen. Een strategie die de belangen van het kapitaal en niet de volksgezondheid koste wat kost voorop stelt. De maatregelen die de regering neemt zijn daarom ook gericht op het beperken van sociale contacten in de persoonlijke levens van mensen. Op de werkvloeren van de grote bedrijven worden daarentegen te weinig maatregelen genomen en wordt er veel te weinig gecontroleerd. Vaak kunnen werkers in de praktijk geen afstand houden, worden er geen beschermingsmiddelen zoals mondkapjes en handschoenen beschikbaar gesteld, en in de ergste gevallen worden (migranten-) arbeiders zelfs gedwongen te werken ondanks dat ze symptomen hebben.
Het uitblijven van maatregelen, en wanneer dan toch genomen vaak te laat en halfslachtig, heeft bijgedragen aan misère waar we nu in zitten. De regering heeft vooral gewezen op de ‘eigen verantwoordelijkheid’ van mensen. De regering heeft negatieve adviezen gegeven over mondkapjes om haar eigen falen om bescherming voor zorgpersoneel te verzorgen te verbloemen. Halve maatregelen toen het in oktober eigenlijk alweer te laat was heeft ervoor gezorgd dat we in een tweede lockdown zitten met alle gevolgen voor de werkende klasse van dien. Intussen maakt de regering zich drukker om bedrijven dan de werkende bevolking zelf. Al dit zorgt voor steeds minder vertrouwen in de regering. Dat wantrouwen leidt er ook toe dat delen van de bevolking grijpen naar extreemrechtse opvattingen of complotdenken. Maar dit soort opvattingen bieden geen uitweg en leiden af van de werkelijke tegenstellingen.
Strijdbaar 2021
Er is nog veel onzeker over hoe het nieuwe jaar eruit zal zien. De pandemie zullen we vroeg of laat overwinnen, waarbij het vaccineren van de bevolking een belangrijke stap is. Maar er is geen vaccin of medicijn die het kapitalisme kan genezen van zijn kwalen zoals uitbuiting, werkloosheid, armoede en gebrek aan gezondheidszorg. Het kapitalisme is niet te genezen, maar moet worden omvergeworpen.
De pandemie en rampzalige aanpak door de Nederlandse regering, hebben de noodzakelijkheid getoond van een andere maatschappij. Een maatschappij die de behoeftes van de bevolking centraal stelt en niet de winsten van de kapitalisten. Dat kan alleen in een maatschappij die gebaseerd is op het maatschappelijk eigendom van de productiemiddelen en centrale planning van de economie, het socialisme-communisme. In 2021 zullen we de strijd moeten opvoeren. Strijd voor ons recht op werk en onze arbeidsrechten. Strijd voor ons recht op gratis en uitsluitend publieke gezondheidszorg met voldoende personeel en middelen. Strijd voor ons recht op onderwijs. Strijd voor onze politieke rechten. Strijd voor een andere maatschappij.